Giải pháp phát triển cơ giới hóa sản xuất và công nghiệp chế biến một số sản phẩm nông nghiệp chủ lực ở đồng bằng Sông Cửu Long thích ứng với biến đổi khí hậu

Đồng bằng sông Cửu Long (ĐBSCL) là một trong sáu vùng kinh tế lớn của Việt Nam và là vùng trọng điểm sản xuất lúa gạo lớn nhất cả nước. Tuy nhiên, nông nghiệp ĐBSCL hiện nay còn gặp nhiều hạn chế về năng suất và chất lượng nông sản, dẫn đến giá trị gia tăng và hiệu quả nông nghiệp thấp. Việc tổ chức sản xuất và áp dụng tiến bộ khoa học kỹ thuật (KHKT) còn manh mún và nhỏ lẻ. Để phát triển bền vững, nông nghiệp ĐBSCL cần tránh phát triển theo chiều rộng, mang tính tự phát và khai thác tài nguyên đất nước thiếu kiểm soát.
Cơ giới hóa nông nghiệp là một yếu tố quan trọng trong quá trình công nghiệp hóa và hiện đại hóa nông nghiệp nông thôn. Cơ giới hóa cần được tiến hành đồng bộ, phù hợp với quy mô và trình độ sản xuất của từng vùng, đặc biệt là ở các vùng sản xuất hàng hóa tập trung. Việc đẩy mạnh nghiên cứu, ứng dụng và chế tạo máy móc trong nước cũng như nhập khẩu các thiết bị công nghệ tiên tiến là cần thiết để đáp ứng yêu cầu sản xuất. Đồng thời, việc đầu tư vào cơ giới hóa nông nghiệp cần sự tham gia của toàn xã hội.
Xuất phát từ thực tế trên, từ năm 2020 đến năm 2021, PGS. TS. Kha Chấn Tuyền và nhóm nghiên cứu tại Trường Đại Học Nông Lâm TP. Hồ Chí Minh đã thực hiện đề tài “Nghiên cứu thực trạng và giải pháp phát triển cơ giới hóa sản xuất và công nghiệp chế biến một số sản phẩm nông nghiệp chủ lực ở đồng bằng Sông Cửu Long (ĐBSCL) thích ứng với biến đổi khí hậu”.

Đề tài nhằm đánh giá thực trạng ứng dụng cơ giới hóa sản xuất và công nghiệp chế biến một số sản phẩm chủ lực (lúa gạo, cây có múi, vịt, lợn, cá da trơn, tôm...) ở ĐBSCL; đồng thời xác định những tồn tại, hạn chế và nguyên nhân của việc ứng dụng cơ giới hóa sản xuất và công nghệ chế biến các nông sản chủ lực. Ngoài ra, đề tài còn đánh giá tính phù hợp và hiệu quả của công nghệ cơ giới hóa và chế biến trong bối cảnh thích ứng với biến đổi khí hậu.
Đánh giá Thực Trạng Ứng Dụng Cơ Giới Hóa và Công Nghiệp Chế Biến: Sản xuất lúa: Cơ giới hóa trong sản xuất lúa ở ĐBSCL còn thấp, chủ yếu đáp ứng yêu cầu khâu làm đất cho sản xuất nhỏ. Sản xuất cây có múi: Đã phân tích tình hình thực tế áp dụng cơ giới hóa trong sản xuất chanh và bưởi tại ĐBSCL. Chăn nuôi lợn: Hệ thống cơ giới hóa có tính ứng dụng cao, nâng cao năng suất lao động và hạn chế rủi ro dịch bệnh. Chăn nuôi vịt: Tỷ lệ áp dụng cơ giới hóa rất thấp, do phần lớn nông dân chăn nuôi vịt dưới hình thức chạy đồng. Nuôi tôm: Các khâu sản xuất đều có áp dụng cơ giới hóa nhưng chưa đồng bộ, tốc độ tăng trưởng số lượng máy móc còn chậm. Nuôi cá: Áp dụng máy móc chủ yếu ở khâu chuẩn bị ao và chăm sóc ao nuôi.
Giải Pháp Kỹ Thuật: Sản xuất lúa: Quy hoạch đồng ruộng, ứng dụng máy gieo cấy, máy tung phân, máy bay phun thuốc, máy gặt đập liên hợp, bảo quản và đào tạo nguồn nhân lực. Sản xuất cây có múi: Tưới nhỏ giọt, tưới và bón phân bằng hệ thống thủy canh, phun chính xác, thu hoạch bán cơ giới hóa và tồn trữ. Chăn nuôi lợn: Máy cho ăn, thiết bị khử trùng, điều hòa môi trường, xử lý chất thải và ứng dụng công nghệ thông minh. Chăn nuôi vịt: Chảo thức ăn đa năng, hệ thống cho ăn và uống, lót sàn bằng tấm nhựa chuyên dụng.  Nuôi tôm: Hệ thống tự động giám sát chất lượng nước, quản lý việc cho ăn và thu hoạch. Nuôi cá tra: Nuôi cá giống, chuẩn bị và quản lý ao nuôi, dự đoán các thông số chất lượng nước, dự đoán sinh khối và thu hoạch cá.
Đề tài của PGS. TS. Kha Chấn Tuyền và nhóm nghiên cứu đã mang lại những kết quả quan trọng, góp phần nâng cao hiệu quả kinh tế của sản xuất nông nghiệp và thúc đẩy cơ giới hóa nông nghiệp ở ĐBSCL, trong bối cảnh thích ứng với biến đổi khí hậu. Những giải pháp kỹ thuật được đề xuất hứa hẹn mở ra triển vọng ứng dụng rộng rãi trong thực tiễn, giúp nâng cao năng suất và giảm chi phí sản xuất cho nông dân vùng ĐBSCL./.

Trần Quang (TH)