Đảm bảo đo lường trong doanh nghiệp – đáp ứng hội nhập về kinh tế toàn cầu

Năm 2022 là một năm thực hiện thành công của Đề án 996, một năm xây dựng thành công về khung pháp lý, chương trình, giáo trình, tài liệu đào tạo nguồn nhân lực để triển khai Đề án 996; về mô hình điểm xây dựng và áp dụng chương trình đảm bảo đo lường tại doanh nghiệp; về so sánh liên phòng,… và đang dần hình thành một phong trào về Đảm bảo đo lường trong cộng đồng doanh nghiệp để đáp ứng với sự hội nhập mạnh mẽ về kinh tế toàn cầu. Liên quan đến vấn đề này, Phóng viên Chất lượng Việt Nam đã có cuộc trao đổi với ông Trần Quý Giầu, Vụ trưởng Vụ Đo lường, Tổng cục TCĐLCL.

Xin ông cho biết tổng quan về kết quả thực hiện Đề án 996 trong năm 2022 và định hướng thực hiện trong năm 2023?

Như chúng ta đã biết, năm 2018, Thủ tướng Chính phủ đã phê duyệt Đề án 996/QĐ-TTg về Tăng cường, đổi mới hoạt động đo lường hỗ trợ doanh nghiệp Việt Nam nâng cao năng lực cạnh tranh và hội nhập quốc tế giai đoạn đến năm 2025, định hướng đến năm 2030. Tính đến nay đã được 4 năm, tuy nhiên thời gian qua chúng ta đã phải trải qua hơn 2 năm bị ảnh hưởng của đại dịch Covid-19 do vậy việc thực hiện Đề án không trách khỏi bị ảnh hưởng và thực chất triển khai Đề án mới được triển khai mạnh mẽ bắt đầu từ đầu năm 2022.

Giai đoạn 2019 đến 2021, chúng ta chủ yếu là tuyên truyền phổ biến nội dung của Đề án và ban hành được một số văn bản hướng dẫn như: Quyết định số 3807/QĐ-BKHCN ngày 18/12/2019 Phê duyệt “Danh mục ngành, lĩnh vực sản xuất, kinh doanh trọng tâm cần tăng cường, đổi mới hoạt động đo lường đến năm 2025, định hướng đến năm 2030”; và Quyết định số 510/QĐ-BKHCN ngày 17/3/2021 “Hướng dẫn xây dựng và triển khai thực hiện Chương trình đảm bảo đo lường tại doanh nghiệp”. Vì vây, các bộ, ngành và địa phương gặp nhiều lúng túng, không rõ nội dung cần triển khai và bắt đầu làm từ đâu dẫn đến hoạt động triển khai của Đề án chậm chạp, chưa đạt được yêu cầu theo kế hoạch đặt ra.

Năm 2022, ngay từ đầu năm với sự chỉ đạo sát sao lãnh đạo Tổng cục TCĐLCL, việc triển khai của Đề án 996 như có thêm được “luồng khí mới” tràn đầy năng lượng để “bay lên như diều gặp gió”. Với nhiều cuộc họp ngoài giờ với Lãnh đạo Vụ Đo lường, Tổ chuyên gia tư vấn Đề án 996 và một số chuyên gia đo lường của các đơn vị kỹ thuật, đào tạo trong Tổng cục, dần dần đã khơi thông nhiều hoạt động để triển khai có hiệu quả của Đề án.

Các hoạt động triển khai của Đề án lần lượt được triển khai như: Tổ chức thành công 3 Hội thảo khoa học với chủ đề “Đảm bảo Đo lường tại doanh nghiệp” tập trung cho đối tượng là Sở Khoa học và Công nghệ, Chi cục Tiêu chuẩn Đo lường Chất lượng và các Trung tâm Ứng dụng / Kỹ thuật Tiêu chuẩn Đo lường Chất lượng các tỉnh, Thành phố trực thuộc Trung ương tại cả 3 miền Bắc, Trung, Nam vào cuối tháng 3 và đầu tháng 4 năm 2022. Hoạt động này được mọi người quan tâm và hưởng ứng tham gia vượt xa mong đợi của ban tổ chức với số lượng người tham gia ở miền Bắc hơn 110 người, miền Trung hơn 90 người, miền Nam hơn 120 người. Việc tổ chức thành công hội nghị này đã giúp lãnh đạo các Sở Khoa học và Công nghệ, Chi cục Tiêu chuẩn Đo lường Chất lượng và các Trung tâm Ứng dụng / Kỹ thuật Tiêu chuẩn Đo lường Chất lượng các tỉnh, Thành phố trực Trung ương trong cả nước hiểu rõ về Đề án 996, cách thức thực hiện, chia sẻ kinh nghiệm giải quyết khó khăn và tận dụng lợi thế của các tỉnh trong cả nước, đồng thời giúp cho các cơ quan chuyên môn của Tổng cục điều chỉnh các chuyên đề có liên quan giúp cho việc triển khai đề án có hiệu quả hơn, đề xuất nhiều hoạt động triển khai tiếp theo.

Ông Hà Minh Hiệp, Phó Tổng cục trưởng Phụ trách Tổng cục chủ trì Hội thảo tại Trụ sở của Trung tâm kỹ thuật 3, Biên Hòa, Đồng Nai.

Tập đoàn Điện lực Việt Nam và Tổng cục TCĐLCL đã ký kết Biên bản ghi nhớ (MoU) về hợp tác tăng cường, đổi mới hoạt động đo lường trong sản xuất kinh doanh điện năng giai đoạn đến năm 2030 để thực hiện Đề án 996 về đo lường. Để triển khai MoU này, Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) đã có Công văn số 4728/EVN-KD ngày 23/8/2022 gửi các Tổng Công ty Điện lực để thực hiện: đào tạo, tập huấn, bồi dưỡng về Đề án 996; Hướng dẫn xây dựng và triển khai Chương trình đảm bảo đo lường theo Quyết định số 510/QĐ-BKHCN ngày 17/3/2021; Xây dựng mô hình điểm cho doanh nghiệp kinh doanh điện năng, doanh nghiệp sản xuất phương tiện đo, doanh nghiệp thí nghiệm, kiểm định phương tiện đo áp dụng chương trình đảm bảo đo lường; nghiên cứu phương pháp đo, kiểm định để nâng cao năng suất lao động trong ngành điện lực…

Ông Hà Minh Hiệp, Phó Tổng cục trưởng Phụ trách Tổng cục và ông Võ Quang Lâm, Phó Tổng giám đốc Tập đoàn Điện lực Việt Nam tại buổi lễ ký kết Biên bản ghi nhớ.

Tổ chức thành công 3 Hội thảo khoa học với chủ đề “Đảm bảo đo lường tại doanh nghiệp” tập trung cho đối tượng là các tổ chức đăng ký, tổ chức chỉ định và một số cơ sở sản xuất, nhập khẩu phương tiện đo tại cả 3 miền Bắc, Trung, Nam vào tháng 8 năm 2022. Hoạt động này cũng được các doanh nghiệp quan tâm và hưởng ứng tham gia vượt xa mong đợi của ban tổ chức với số lượng người tham gia ở miền Bắc hơn 150 người, miền Trung hơn 100 người, miền Nam hơn 200 người. Kết thúc hội thảo, các đơn vị đã tự nguyên đăng ký tham gia xây dựng và áp dụng Chương trình đảm bảo đo lường tại doanh nghiệp với số lượng đăng ký là 157 doanh nghiệp gồm miền Bắc là 103 doanh nghiệp, miền Trung là 34 doanh nghiệp, miền Nam là 20 doanh nghiệp.

Triển khai mô hình thí điểm xây dựng và áp dụng Chương trình đảm bảo đo lường đã được Sở Khoa học và công nghệ một số địa phương thực hiện như tỉnh Thái Nguyên (3 đơn vị) hỗ trợ 03 doanh nghiệp xây dựng và áp dụng Chương trình đảm bảo đo lường là Công ty Cổ phần Gang thép Thái Nguyên; Công ty TNHH Xăng dầu Bắc Thái; Hợp tác xã chè Hảo Đạt; tỉnh Bình Định (1 đơn vị) đã hỗ trợ  Công ty Cổ phần vật tư kỹ thuật nông nghiệp Bình Định, Bắc Giang (3 đơn vị), Khánh Hòa (1 đơn vị)…

Các đơn vị kỹ thuật trực thuộc Tổng cục cũng đã tiên phong trong việc xây dựngvà áp dụng Chương trình đảm bảo đo lường như tại Trung tâm Kỹ thuật 1 đã áp dụng cho 5 phòng gồm có phòng thử nghiệm môi trường, thử nghiệm xăng dầu khí, thử nghiệm điện điện tử, đo lường điện, đo lường dung tích- lưu lượng; Tại Trung tâm kỹ thuật 2 đã xây dựng và áp dụng cho 2 phòng: Đo lường điện, đo lường dung tích – lưu lượng và độ dài;

Ngày 24/10/2022 Tổng cục trưởng đã ký Quyết định số 1756/QĐ-TĐC về việc Phê duyệt Tài liệu chuyên môn thuộc nhiệm vụ “Nghiên cứu xây dựng các chương trình, tài liệu đào tạo và tổ chức các khóa đào tạo hỗ trợ doanh nghiệp đổi mới hoạt động đo lường thông qua thực hiện các chương trình đảm bảo đo lường để nâng cao năng lực cạnh tranh và hội nhập quốc tế đến năm 2030, định hướng đến năm 2035”. Tài liệu chuyên môn này dựa trên kinh nghiệm của một số nước trên thế giới như Liên bang Nga, Úc,… các tổ chức quốc tế về đo lường như OIML, APLMF,… với độ dài là hơn 1000 trang sẽ là công cụ hữu hiệu để hướng dẫn doanh nghiệp xây dựng và áp dụng Chương trình đảm bảo đo lường.

Ngày 26/10/2022 Tổng cục trưởng đã ký Quyết định số 1789/QĐ-TĐC về hướng dẫn hoạt động tập huấn, bồi dưỡng chuyên môn, nghiệp vụ xây dựng, triển khai Chương trình đảm bảo đo lường tại doanh nghiệp. Theo hướng dẫn này, chúng ta sẽ có 2 khóa đào tạo gồm khóa đào tạo cơ bản dành cho các doanh nghiệp xây dựng Chương trình đảm bảo đo lường với khối lượng giảng dạy là 3 ngày; khóa đào tại nâng cao dành cho chuyên gia tư vấn với khối lượng giảng dạy là 5 ngày. Học viên tham dự các khóa đào tạo sẽ được cấp Giấy chứng nhận, đối với chuyên gia tư vấn ngoài việc được cấp Giấy chứng nhận hoàn thành khóa đào tạo còn được xem xét cấp mã số chuyên gia tư vấn và được công khai trên mạng của Tổng cục. Đây sẽ là nguồn lực quan trọng góp phần vào việc hoàn thành mục tiêu đào tạo của Đề án 996 và các mục tiêu khác của Đề án.

Trong quý 4 năm 2022, Trung tâm Đào tạo nghiệp vụ TCĐLCL của Tổng cục đã tổ chức thành công 03 khóa tại Hà Nội (02 khóa cơ bản và 01 khóa chuyên sâu); 03 khóa tại TP. Hồ Chí Minh (02 khóa cơ bản và 01 khóa chuyên sâu); 02 khóa tại Đà Nẵng (01 khóa cơ bản và 01 khóa chuyên sâu). Các khóa tập huấn nói trên giành được sự quan tâm rất lớn của các cơ quan quản lý địa phương về tiêu chuẩn đo lường chất lượng cũng như các doanh nghiệp.

Số lượng các cơ quan quản lý, các doanh nghiệp gửi đăng ký cao hơn rất nhiều so với chỉ tiêu đào tạo được phê duyệt tại nhiệm vụ, đặc biệt đối với lớp nâng cao. Tính đến cuối tháng 12 năm 2022, đã tổ chức tập huấn bồi dưỡng cho trên 150 cán bộ đo lường (M. Bắc: 60; M. Trung: 30; M. Nam: 60) đến từ trên 50 tổ chức, doanh nghiệp, cơ quan quản lý về “Xây dựng và triển khai chương trình đảm bảo đo lường”; đã đao tạo được 94 chuyên gia tư vấn (M. Bắc: 32; M. Trung: 30; M. Nam: 32) đến từ trên 20 tổ chức, doanh nghiệp, cơ quan quản lý về “Cán bộ tư vấn, hỗ trợ xây dựng và triển khai chương trình đảm bảo đo lường”.

Công tác tổ chức các khóa tập huấn đã được các học viên đánh giá cao, các học viên tham gia một cách chủ động và tương tác tích cực với giảng viên. Do đây là một cách tiếp cận mới, đi sâu vào yếu tố kỹ thuật đặc trưng nên hầu hết các học viên đều mong muốn tập trung lắng nghe và tương tác để có thể nắm bắt được tốt nhất tinh thần và cách thức triển khai thực tế tại các địa phương. 

Các khoá tập huấn, bồi dưỡng được kỳ vọng sẽ thúc đẩy việc tuyên truyền nâng cao nhận thức cũng như hình thành mạng lưới triển khai có hiệu quả và sâu rộng đề án 996 tới cộng đồng tổ chức, doanh nghiệp trên cả nước; qua đó tối ưu hiệu quả về đo lường giúp doanh nghiệp nâng cao năng suất chất lượng; nâng cao năng lực cạnh tranh và hội nhập quốc tế.

Tiết thực hành tại xưởng sản xuất công tơ điện tử của Trung tâm sản xuất thiết bị đo điện tử Điện lực miền trung, Đà Nẵng.  

Tổ chức thành công chương trình so sánh liên phòng hiệu chuẩn chuẩn đo lường đối với lĩnh vực đo Áp suất thuỷ lực từ 70 bar đến 700 bar, lĩnh vực năng lượng điện – công tơ chuẩn điện, lĩnh vực dung tích – bình chuẩn kim loại với sự tham gia của Viện Đo lường Việt Nam, TTKT 1, TTKT 2, TTKT 3 và Trung tâm Đo lường Quân đội. Kết quả của so sánh liên phòng là bằng chứng để các PTN tham gia có thể nâng cao kinh nghiệm trong công tác hiệu chuẩn và đặc biệt là nhận biết/nâng cao khả năng đo hiệu chuẩn tốt nhất (CMC) của mình.

Năm 2022 là một năm thực hiện thành công của Đề án 996, một năm xây dựng thành công về khung pháp lý, chương trình, giáo trình, tài liệu đào tạo nguồn nhân lực để triển khai Đề án 996; về mô hình điểm xây dựng và áp dụng chương trình đảm bảo đo lường tại doanh nghiệp; về so sánh liên phòng,… và đang dần hình thành một phong trào về Đảm bảo đo lường trong công đồng doanh nghiệp để đáp ứng với sự hội nhập mạnh mẽ về kinh tế toàn cầu, về cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ 4 cũng như thực hiện Quyết định số 996/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ.

Để từng bước đạt được mục tiêu của Đề án 996 về đo lường đòi hỏi phải có sự nỗ lực không chỉ lãnh đạo Tổng cục, Vụ Đo lường mà còn có cả nỗ lực của các đơn vị thuộc Tổng cục, các bộ, ngành và địa phương và doanh nghiệp cùng đồng hành chung tay thực hiện có hiệu quả Đề án 996 về đo lường trong thời gian tới.

Vậy theo ông, Đề án 996 về đo lường trong năm 2023 được định hướng triển khai như thế nào?

Thứ nhất là, trình ban hành các văn bản quản lý, cụ thể: Dự thảo Quyết định của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt “Kế hoạch phát triển chuẩn đo lường quốc gia đến năm 2030, định hướng đến năm 2035” trình TTCP vào tháng 10/2023; Dự thảo Quyết định của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Đề án “Phát triển hạ tầng chất lượng quốc gia theo hướng tập trung, thống nhất, đồng bộ và hội nhập quốc tế giai đoạn đến năm 2030, định hướng đến năm 2035” trình TTCP vào tháng 11/2023; Dự thảo Quyết định của Bộ trưởng Bộ KH&CN ban hành “Hướng dẫn xây dựng và triển khai Chương trình so sánh liên phòng đối với tổ chức hiệu chuẩn chuẩn đo lường” trình Bộ Khoa học và Công nghệ vào tháng 6/2023; Dự thảo Thông tư sửa đổi Thông tư số 23/2013/TT-BKHCN quy định về đo lường đối với phương tiện đo nhóm 2 và thay thế Thông tư số 07/2019/TT-BKHCN sửa đổi bổ sung một số điều của Thông tư số 23/2013/TT-BKHCN vào tháng 12/2023 (theo hướng bổ sung Cột đo điện năng sạc xe điện).

Tiết thực hành đào tạo chuyên gia tư vấn tại Nhà máy cán thép Lưu Xá- Công ty CP Gang thép Thái Nguyên.  

Thứ hai, tiếp tục tổ chức các khóa đào tạo cán bộ (5/10) và chuyên gia tư vấn (3/7) xây dựng và áp dụng Chương trình đảm bảo đo lường cho các địa phương;

Thứ ba, triển khai mô hình điểm xây dựng và áp dụng Chương trình đảm bảo đo lường tại một số địa phương có chương trình ký kết với Bộ KHCN như Bắc Giang, Vĩnh Phúc, Thừa Thiên Huế, TP, Hồ Chí Minh,…; ưu tiên xây dựng và áp dụng Chương trình đảm bảo đo lường đối với cơ sở sản xuất hàng đóng gói sẵn đối với sản phẩm đặc thù, có giá trị cao ở các địa phương, vùng miền;

Thứ tư, tích cực triển khai các nội dung trong MoU với EVN (đào tạo cán bộ cho 5 Tổng công ty Điện lực; triển khai thí điểm Chương trình đảm bảo đo lường đối với đơn vị kinh doanh điện, đơn vị kiểm định PTĐ điện, đơn vị sản xuất PTĐ điện); 

Thứ năm, triển khai ký MoU với Tập đoàn xăng dầu Việt Nam;

Thứ sáu, tiếp tục tổ chức so sánh liên phòng hiệu chuẩn chuẩn đo lường đối với một số lĩnh vực như thời gian, nhiệt, khối lượng;

Thứ bảy, thực hiện đồng bộ chuẩn thời gian trong lĩnh vực chứng khoán.

Hiện nay, các doanh nghiệp có thấy được ý nghĩa của việc đảm bảo đo lượng trong sản xuất, thưa ông?

Như chúng ta đã biết, muốn biết được chất lượng của sản phẩm đều phải thông qua hoạt động đo, kiểm, thử. Hoạt động này đều phải thực hiện thông qua phương tiện đo, chuẩn đo lường, phương pháp đo và hệ thống đo,…Như vậy, muốn đảm bảo chất lượng, nâng cao chất lượng sản phẩm phải đảm bảo về đo lường.

Các doanh nghiệp thuộc “Danh mục ngành, lĩnh vực sản xuất, kinh doanh trọng tâm cần tăng cường, đổi mới hoạt động đo lường đến năm 2025, định hướng đến năm 2030” của Quyết định số 3807/QĐ-BKHCN ngày 18/12/2019 và nội dung theo “Hướng dẫn xây dựng và triển khai thực hiện Chương trình đảm bảo đo lường tại doanh nghiệp” ban hành kèm theo Quyết định số 510/QĐ-BKHCN ngày 17/3/2021 sẽ thấy rõ ý nghĩa của việc xây dựng và áp dụng chương trình đảm bảo đo lường thông qua mục tiêu đạt được như: Tiết kiệm vật tư, tài nguyên, nhiên liệu, nhân công, giảm thất thoát, giảm giá thành sản phẩm, dịch vụ (ví dụ: Sản xuất, truyền tải, phân phối điện năng; khai thác, chế biến, cung cấp xăng, dầu, khí; khai thác, xử lý và cung cấp nước sinh hoạt; sản xuất, kinh doanh than, sản xuất, kinh doanh thép; sản xuất, kinh doanh xi măng; dịch vụ Logistics …). 

Bên cạnh đó, tăng cường kiểm soát chất lượng sản phẩm, hàng hóa, dịch vụ; kiểm soát phát thải ra môi trường; ô nhiễm môi trường,.. (ví dụ: Sản xuất dược phẩm; sản xuất hóa chất cơ bản; sản xuất phân bón và hợp chất Nitơ; chế biến, bảo quản nông sản, thuỷ sản; hoạt động quan trắc môi trường, khí tượng thủy văn, đo đạc bản đồ; hoạt động kiểm định, hiệu chuẩn, thử nghiệm phương tiện đo, chuẩn đo lường…).

Góp phần bảo đảm an toàn, bảo vệ sức khỏe cộng đồng, bảo đảm an toàn vệ sinh thực phẩm (ví dụ: Trong lĩnh vực y tế, trang thiết bị y tế có chức năng đo dược kiểm định, hiệu chuẩn chính xác đã trực tiếp giúp bác sỹ, nhân viên y tế trong phòng ngừa, chẩn đoán, điều trị chữa bệnh, chăm sóc sức khỏe người dân…).

Nâng cao năng lực sản xuất, kinh doanh của doanh nghiệp, nâng cao năng lực cạnh tranh doanh nghiệp để tham gia chuỗi cung ứng sản phẩm, hàng hóa toàn cầu. Thông qua việc hoạt động kiểm định, hiệu chuẩn, thử nghiệm về đo lường đã giúp các doanh nghiệp duy trì độ chính xác của các phương tiện đo, các kết quả đo trong hoạt động sản xuất, kinh doanh, tiết kiệm nguyên vật liệu, giảm giá thành, tăng cường sức cạnh tranh của hàng hóa và của doanh nghiệp trên thị trường trong nước cũng như trong quá trình tham gia chuỗi cung ứng hàng hóa toàn cầu. Như vậy, Đo lường đóng góp quan trọng cho sự phát triển kinh tế – xã hội, hội nhập kinh tế quốc tế, đồng thời hỗ trợ đắc lực làm tiền đề cho việc tiếp cận cuộc cách mạng công nghiệp 4.0.

Vậy theo ông để đảm bảo đo lường tại doanh nghiệp thì các đơn vị quản lý nhà nước, doanh nghiệp, người tiêu dùng cần làm gì để đưa doanh nghiệp Việt Nam hội nhập và phát triển, đưa sản phẩm của Việt Nam vươn ra quốc tế?

Doanh nghiệp và người tiêu dùng cần nhận thức được vai trò của đo lường trong sản xuất, kinh doanh đảm bảo chất lượng sản phầm hàng hóa, dịch vụ, tích cực tham gia vào các nhiệm vụ thuộc Đề án 996 nhất là Chương trình đảm bảo đo lường tại doanh nghiệp. Cơ quan nhà nước cùng đồng hành và cùng chia sẻ với doanh nghiệp và người tiêu dùng để nghiên cứu cơ chế chính sách tạo điều kiện thuận lợi và hỗ trợ doanh nghiệp tham gia Đề án 996 về tăng cường, đổi mới hoạt động đo lường hỗ trợ doanh nghiệp Việt Nam nâng cao năng lực cạnh tranh và hội nhập quốc tế giai đoạn đến năm 2025, định hướng đến năm 2030.

Thông qua Chương trình đảm bảo đo lường nhiều doanh nghiệp sẽ tìm ra các giải pháp về đo lường để giảm chi phí sản xuất, tiết kiệm nguyên vật liệu, giảm tổn thất điện năng, giảm khí phát thải, sử dụng hiệu quả trong sản xuất, kinh doanh, giảm giá thành sản phẩm, nâng cao năng lực cạnh tranh để từng bước đưa sản phẩm của Việt Nam vươn ra thị trường quốc tế.

Trân trọng cảm ơn ông!