Thuốc điều trị ung thư tuyến tiền liệt hứa hẹn điều trị u hắc tố ở nam giới

Nghiên cứu mới cho thấy testosterone thúc đẩy tăng sinh u hắc tố bằng cách kích hoạt một thụ thể testosterone phi phân loại mới được công nhận trong các tế bào ung thư hắc tố ác tính có tên ZIP9 (được mã hóa bởi gen SLC39A9), một chất vận chuyển kẽm biểu hiện trong khối u ác tính ở người.

Hình ảnh u hắc tố sau sinh thiết da nhuộm H&E - ca ung thư hắc tố lan rộng bề ngoài. Nguồn: Wikipedia/CC BY-SA 3.0

Nghiên cứu mới của các nhà nghiên cứu tại Trường Đại học Y Perelman - Đại học Pennsylvania sử dụng mô hình chuột mắc u hắc tố để chỉ ra rằng các loại thuốc nhắm mục tiêu vào các thụ thể androgen (AR) trong ung thư tuyến tiền liệt có thể được sử dụng để ngăn chặn ZIP9 và do đó ức chế khối u ác tính ở nam giới một cách hiệu quả. Các phát hiện đã được công bố mới đây trên tạp chí Cancer Research.

U hắc tố và hầu hết các loại ung thư khác ngày càng tăng và tình trạng bệnh ở nam giới thường tồi tệ hơn so với nữ giới. Hiệp hội Ung thư Hoa Kỳ ước tính, có khoảng 106.110 trường hợp mắc u hắc tố sẽ được chẩn đoán mới (khoảng 62.260 ca nam giới và 43.850 ca nữ giới) tại Hoa Kỳ vào năm 2021, và dự kiến khoảng 7.180 người ​​sẽ bị tử vong vì căn bệnh này (nam giới là khoảng 4.600 ca và nữ giới là khoảng 2.580 ca). Mặc dù sự khác biệt giới tính này đã được công nhận trong nhiều thập kỷ, nhưng lý do của sự khác biệt phần lớn vẫn khó nắm bắt.

Trong khi đó, steroid sinh dục được cho là có liên quan đến căn bệnh này. Tuy nhiên, các thụ thể androgen và estrogen điển hình, những hóc môn được xem là rất cần thiết đối với steroid sinh dục, lại không được tìm thấy ở hầu hết trường hợp ung thư hắc tố.

Todd Ridky, phó giáo sư về da liễu tại Penn, tác giả cấp cao của nghiên cứu cho biết: “Hormone sinh dục nam testosterone làm tăng tỷ lệ tăng sinh tế bào hắc tố vì nó hoạt động thông qua ZIP9 chứ không phải thông qua các thụ thể testosterone điển hình đã được nghiên cứu kỹ lưỡng trong ung thư tuyến tiền liệt. Mặc dù chưa có loại thuốc nào được chấp thuận dùng để ức chế ZIP9, nhưng những loại thuốc liên quan đến cấu trúc như thuốc apalutamide - chất chống testosterone/androgen điển hình trong ung thư tuyến tiền liệt - lại cho thấy nó có khả năng làm chậm sự phát triển của khối u và kéo dài thời gian sống khi được sử dụng cho những con chuột bị u hắc tố. Tuy nhiên, tác dụng này chỉ biểu hiện ở những con đực”.

Khám phá liên quan đến ZIP9 này cũng có thể áp dụng cho hầu hết các khối u ác tính ở người. Nghiên cứu đã xem xét 98 tổn thương tế bào hắc tố ở ngời (các nốt ruồi thông thường, cũng như những khối u ác tính nguyên phát và di căn ở cả nam và nữ). Gần như tất cả các mẫu đều biểu hiện rất nhiều ZIP9, trong khi đó lại không thể phát hiện được thụ thể testosterone điển hình ở bất kỳ mẫu nghiên cứu nào. ZIP9 cũng biểu hiện trong nhiều mô người khác. Điều này cho thấy rằng khám phá này đối với u hắc tố ác tính cũng có thể áp dụng rộng rãi cho nhiều loại bệnh ung thư khác.

Đây là nghiên cứu đầu tiên chỉ ra rằng ZIP9 là yếu tố quyết định sự chênh lệch ung thư giữa nam và nữ, và thiết lập một liên kết cơ học mới giữa nội tiết tố nam và bệnh lý ung thư hắc tố. Những phát hiện này cũng dựa trên nghiên cứu trước đây của phòng thí nghiệm Ridky tại Penn, nơi các nhà nghiên cứu đã chỉ ra rằng tín hiệu estrogen thông qua một thụ thể estrogen phi phân loại được gọi là thụ thể estrogen kết hợp với protein G (GPER) ngăn chặn khối u ác tính và các bệnh ung thư khác.

Đối với một số bệnh ung thư và hormone sinh dục, về mặt sinh học, nam giới dường như bị bất lợi gấp đôi bởi cơ thể họ thiếu tác động hoạt động bảo vệ của estrogen phi phân loại, trong khi testosterone, thông qua ZIP9, lại tích cực làm cho các khối u trở nên trầm trọng hơn. Trong lúc cần có nhiều thử nghiệm lâm sàng hơn, các loại thuốc điều trị ung thư tuyến tiền liệt được phê duyệt hiện nay dường như có thể ngăn chặn ZIP9 một cách hiệu quả.

P.T.T (NASATI), theo https://medicalxpress.com/news/2021-10-drugs-prostate-cancer-melanoma-men.html, 28/10/2021