SỞ KHOA HỌC & CÔNG NGHỆ NGHỆ AN
Huy động và Sử dụng Nguồn Lực Tài Chính Cho Phát Triển Khoa Học và Công Nghệ Tại Việt Nam
Nguồn lực tài chính đầu tư cho phát triển Khoa học và Công nghệ (KH&CN) tại Việt Nam đang ngày càng tăng, nhờ sự kết hợp giữa nguồn ngân sách nhà nước và các nguồn ngoài ngân sách. Trong giai đoạn 2011-2018, tổng chi ngân sách nhà nước (NSNN) dành cho KH&CN đã đạt mức 2% tổng chi NSNN (tương đương 0,5% GDP), trong đó kinh phí sự nghiệp KH&CN chiếm 56% và kinh phí đầu tư phát triển chiếm 44%, đáp ứng đủ quy định của Luật KHCN và các Nghị quyết của Quốc hội. Tuy nhiên, khi không tính phần dành cho an ninh, quốc phòng và ưu đãi từ thuế, tỷ lệ chi cho KH&CN chỉ đạt từ 1,36% đến 1,52% tổng chi NSNN. Mặc dù nhu cầu chi cho phát triển KH&CN rất lớn, nguồn lực tài chính đầu tư cho khoa học và công nghệ vẫn phụ thuộc nhiều vào NSNN.
Nguồn lực tài chính từ cả khu vực nhà nước và tư nhân cho phát triển KH&CN của Việt Nam hiện chỉ khoảng 0,5% GDP, thấp hơn so với bình quân của thế giới là 2,33% GDP và thấp hơn so với nhiều nước trong khu vực như Trung Quốc (2,1% GDP), Thái Lan (0,78% GDP), Malaysia (1,3% GDP) và Singapore (2,2% GDP). Từ thực tế này, TS. Lê Thị Thùy Vân cùng nhóm nghiên cứu tại Viện Chiến lược và Chính sách Tài chính đã tiến hành đề tài nghiên cứu về "Huy động và Sử dụng Các Nguồn Lực Tài Chính Cho Phát Triển Khoa học và Công nghệ Tại Việt Nam" từ năm 2019 đến năm 2020.
Đề tài nhằm đánh giá thực trạng huy động và sử dụng nguồn lực tài chính cho phát triển KH&CN, nhận diện các hạn chế còn tồn tại, từ đó đề xuất giải pháp huy động và sử dụng các nguồn lực tài chính cho phát triển KH&CN tại Việt Nam. Các kết quả nghiên cứu đã làm rõ các vấn đề cơ sở lý luận và kinh nghiệm thực tiễn của các nước về huy động và sử dụng nguồn lực tài chính cho phát triển KH&CN. Đồng thời, đề tài cũng đã đánh giá thực trạng huy động và sử dụng các nguồn lực NSNN và nguồn lực ngoài NSNN cho KH&CN tại Việt Nam trong giai đoạn 2011-2020 và đề xuất những giải pháp huy động và sử dụng các nguồn lực tài chính cho phát triển KH&CN giai đoạn 2021-2030.
Theo đề tài, các giải pháp huy động và sử dụng nguồn lực tài chính cho phát triển KH&CN tại Việt Nam bao gồm:
Ưu tiên phân bổ nguồn lực NSNN cho phát triển KH&CN: Đề xuất định hướng ưu tiên trong phân bổ nguồn lực NSNN cho phát triển KH&CN, tập trung đầu tư vào các lĩnh vực trọng điểm được xác định trong Chiến lược phát triển KH&CN giai đoạn sắp tới. Đồng thời, tăng cường đầu tư vào nghiên cứu ứng dụng, phục vụ nâng cao năng suất, chất lượng, hiệu quả và cạnh tranh.
Xây dựng và phát triển các Quỹ KH&CN: Đề xuất xây dựng và phát triển các Quỹ là chủ trương đúng và phù hợp với quy định của pháp luật nhằm phát triển tiềm lực KH&CN quốc gia, đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước. Tập trung sửa đổi quy chế hoạt động của các Quỹ để tăng cường hiệu quả sử dụng, đáp ứng kịp thời cho nhu cầu nghiên cứu khoa học và ứng dụng công nghệ.
Thúc đẩy hợp tác giữa khu vực công và tư: Đề xuất thực hiện các sáng kiến thúc đẩy hợp tác giữa ngành công nghiệp và giới học thuật với vai trò của các tổ chức nhà nước là trung gian.
Thành lập các khu công nghệ cao và vườn ươm: Đề xuất việc thành lập các khu công nghệ cao và vườn ươm với sự đầu tư từ nhà nước và các chính sách ưu đãi đặc thù để thu hút doanh nghiệp tham gia hoạt động, đầu tư vào KH&CN. Các khu công nghệ cao và vườn ươm này sẽ tạo điều kiện thuận lợi cho sự liên kết chuyển giao tri thức và kết quả nghiên cứu giữa các nhà khoa học, viện, trường và các doanh nghiệp, góp phần phát triển thị trường KH&CN và nâng cao trình độ KH&CN quốc gia.
Sửa đổi cơ chế quản lý và hoạt động của các Quỹ: Đề xuất sửa đổi cơ chế quản lý và hoạt động của các Quỹ như Quỹ Phát triển KH&CN quốc gia và Quỹ đổi mới công nghệ quốc gia. Cần tạo điều kiện thuận lợi để các Quỹ hoạt động linh hoạt, tránh quá nhiều thủ tục hành chính rườm rà và tập trung vào nhiệm vụ chi của Quỹ cho KH&CN của NSNN. Đồng thời, cần phù hợp hóa điều lệ, mô hình tổ chức của các Quỹ với các văn bản hiện hành và đảm bảo tính chủ động trong triển khai và thực hiện.
Khuyến khích doanh nghiệp thành lập Quỹ phát triển KH&CN: Đề xuất khuyến khích các doanh nghiệp thành lập Quỹ phát triển KH&CN, tăng cường số lượng doanh nghiệp trích lập Quỹ và sử dụng Quỹ phát triển KH&CN. Qua đó, doanh nghiệp có thể tận dụng nguồn lực tài chính này để đầu tư vào nghiên cứu khoa học và ứng dụng công nghệ, thúc đẩy sự phát triển và cạnh tranh trong lĩnh vực của mình.
Hỗ trợ liên kết chuyển giao tri thức và kết quả nghiên cứu: Đề xuất tập trung vào việc hỗ trợ liên kết chuyển giao tri thức và kết quả nghiên cứu giữa các nhà khoa học, viện, trường và các doanh nghiệp. Thúc đẩy việc chuyển giao tri thức và kết quả nghiên cứu từ môi trường học thuật sang ứng dụng thực tế trong doanh nghiệp. Điều này sẽ giúp tăng cường đào tạo, nghiên cứu và phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao trong lĩnh vực KH&CN.
Hỗ trợ pháp lý và tài chính cho các Quỹ: Đề xuất tạo điều kiện thuận lợi về pháp lý và tài chính cho các Quỹ KH&CN, nhằm đảm bảo các Quỹ có khả năng phát triển và hoạt động hiệu quả. Cần tăng cường hỗ trợ từ chính phủ và các cơ quan liên quan để đảm bảo các Quỹ có nguồn tài chính ổn định và bền vững.
Nhóm nghiên cứu đã nhấn mạnh rằng việc huy động và sử dụng các nguồn lực tài chính cho phát triển KH&CN là cần thiết và có ý nghĩa khoa học và thực tiễn. Những giải pháp được đề xuất sẽ giúp tăng cường đầu tư và phát triển trong lĩnh vực KH&CN, đồng thời thúc đẩy sự hợp tác giữa khu vực công và tư, đẩy mạnh sự chuyển giao tri thức và kết quả nghiên cứu từ học thuật sang thực tiễn. Ngoài ra, việc tăng cường hỗ trợ và tạo điều kiện thuận lợi cho các Quỹ KH&CN cũng đóng vai trò quan trọng trong việc phát triển tiềm lực KH&CN quốc gia và đẩy nhanh tiến độ công nghiệp hóa và hiện đại hóa đất nước./.
Nguồn lực tài chính từ cả khu vực nhà nước và tư nhân cho phát triển KH&CN của Việt Nam hiện chỉ khoảng 0,5% GDP, thấp hơn so với bình quân của thế giới là 2,33% GDP và thấp hơn so với nhiều nước trong khu vực như Trung Quốc (2,1% GDP), Thái Lan (0,78% GDP), Malaysia (1,3% GDP) và Singapore (2,2% GDP). Từ thực tế này, TS. Lê Thị Thùy Vân cùng nhóm nghiên cứu tại Viện Chiến lược và Chính sách Tài chính đã tiến hành đề tài nghiên cứu về "Huy động và Sử dụng Các Nguồn Lực Tài Chính Cho Phát Triển Khoa học và Công nghệ Tại Việt Nam" từ năm 2019 đến năm 2020.
Đề tài nhằm đánh giá thực trạng huy động và sử dụng nguồn lực tài chính cho phát triển KH&CN, nhận diện các hạn chế còn tồn tại, từ đó đề xuất giải pháp huy động và sử dụng các nguồn lực tài chính cho phát triển KH&CN tại Việt Nam. Các kết quả nghiên cứu đã làm rõ các vấn đề cơ sở lý luận và kinh nghiệm thực tiễn của các nước về huy động và sử dụng nguồn lực tài chính cho phát triển KH&CN. Đồng thời, đề tài cũng đã đánh giá thực trạng huy động và sử dụng các nguồn lực NSNN và nguồn lực ngoài NSNN cho KH&CN tại Việt Nam trong giai đoạn 2011-2020 và đề xuất những giải pháp huy động và sử dụng các nguồn lực tài chính cho phát triển KH&CN giai đoạn 2021-2030.
Theo đề tài, các giải pháp huy động và sử dụng nguồn lực tài chính cho phát triển KH&CN tại Việt Nam bao gồm:
Ưu tiên phân bổ nguồn lực NSNN cho phát triển KH&CN: Đề xuất định hướng ưu tiên trong phân bổ nguồn lực NSNN cho phát triển KH&CN, tập trung đầu tư vào các lĩnh vực trọng điểm được xác định trong Chiến lược phát triển KH&CN giai đoạn sắp tới. Đồng thời, tăng cường đầu tư vào nghiên cứu ứng dụng, phục vụ nâng cao năng suất, chất lượng, hiệu quả và cạnh tranh.
Xây dựng và phát triển các Quỹ KH&CN: Đề xuất xây dựng và phát triển các Quỹ là chủ trương đúng và phù hợp với quy định của pháp luật nhằm phát triển tiềm lực KH&CN quốc gia, đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước. Tập trung sửa đổi quy chế hoạt động của các Quỹ để tăng cường hiệu quả sử dụng, đáp ứng kịp thời cho nhu cầu nghiên cứu khoa học và ứng dụng công nghệ.
Thúc đẩy hợp tác giữa khu vực công và tư: Đề xuất thực hiện các sáng kiến thúc đẩy hợp tác giữa ngành công nghiệp và giới học thuật với vai trò của các tổ chức nhà nước là trung gian.
Thành lập các khu công nghệ cao và vườn ươm: Đề xuất việc thành lập các khu công nghệ cao và vườn ươm với sự đầu tư từ nhà nước và các chính sách ưu đãi đặc thù để thu hút doanh nghiệp tham gia hoạt động, đầu tư vào KH&CN. Các khu công nghệ cao và vườn ươm này sẽ tạo điều kiện thuận lợi cho sự liên kết chuyển giao tri thức và kết quả nghiên cứu giữa các nhà khoa học, viện, trường và các doanh nghiệp, góp phần phát triển thị trường KH&CN và nâng cao trình độ KH&CN quốc gia.
Sửa đổi cơ chế quản lý và hoạt động của các Quỹ: Đề xuất sửa đổi cơ chế quản lý và hoạt động của các Quỹ như Quỹ Phát triển KH&CN quốc gia và Quỹ đổi mới công nghệ quốc gia. Cần tạo điều kiện thuận lợi để các Quỹ hoạt động linh hoạt, tránh quá nhiều thủ tục hành chính rườm rà và tập trung vào nhiệm vụ chi của Quỹ cho KH&CN của NSNN. Đồng thời, cần phù hợp hóa điều lệ, mô hình tổ chức của các Quỹ với các văn bản hiện hành và đảm bảo tính chủ động trong triển khai và thực hiện.
Khuyến khích doanh nghiệp thành lập Quỹ phát triển KH&CN: Đề xuất khuyến khích các doanh nghiệp thành lập Quỹ phát triển KH&CN, tăng cường số lượng doanh nghiệp trích lập Quỹ và sử dụng Quỹ phát triển KH&CN. Qua đó, doanh nghiệp có thể tận dụng nguồn lực tài chính này để đầu tư vào nghiên cứu khoa học và ứng dụng công nghệ, thúc đẩy sự phát triển và cạnh tranh trong lĩnh vực của mình.
Hỗ trợ liên kết chuyển giao tri thức và kết quả nghiên cứu: Đề xuất tập trung vào việc hỗ trợ liên kết chuyển giao tri thức và kết quả nghiên cứu giữa các nhà khoa học, viện, trường và các doanh nghiệp. Thúc đẩy việc chuyển giao tri thức và kết quả nghiên cứu từ môi trường học thuật sang ứng dụng thực tế trong doanh nghiệp. Điều này sẽ giúp tăng cường đào tạo, nghiên cứu và phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao trong lĩnh vực KH&CN.
Hỗ trợ pháp lý và tài chính cho các Quỹ: Đề xuất tạo điều kiện thuận lợi về pháp lý và tài chính cho các Quỹ KH&CN, nhằm đảm bảo các Quỹ có khả năng phát triển và hoạt động hiệu quả. Cần tăng cường hỗ trợ từ chính phủ và các cơ quan liên quan để đảm bảo các Quỹ có nguồn tài chính ổn định và bền vững.
Nhóm nghiên cứu đã nhấn mạnh rằng việc huy động và sử dụng các nguồn lực tài chính cho phát triển KH&CN là cần thiết và có ý nghĩa khoa học và thực tiễn. Những giải pháp được đề xuất sẽ giúp tăng cường đầu tư và phát triển trong lĩnh vực KH&CN, đồng thời thúc đẩy sự hợp tác giữa khu vực công và tư, đẩy mạnh sự chuyển giao tri thức và kết quả nghiên cứu từ học thuật sang thực tiễn. Ngoài ra, việc tăng cường hỗ trợ và tạo điều kiện thuận lợi cho các Quỹ KH&CN cũng đóng vai trò quan trọng trong việc phát triển tiềm lực KH&CN quốc gia và đẩy nhanh tiến độ công nghiệp hóa và hiện đại hóa đất nước./.
(TH)_ Vân Anh
Nguồn: Sưu tầm
Ý kiến bạn đọc
Bạn cần đăng nhập với tư cách là Thành viên chính thức để có thể bình luận
