Liệu pháp tế bào CAR-T “mục tiêu kép” điều trị các rối loạn tự miễn dịch tái phát và khó chữa

Các nhà khoa học Trung Quốc vừa cho biết tính khả thi, khả năng dung nạp và hiệu quả của tế bào T CAR-T đặc hiệu kép BCMA-CD19 trong điều trị bệnh đa dây thần kinh hủy myelin mãn tính (CIDP) và nêu bật tiềm năng của liệu pháp tế bào CAR-T trong điều trị các rối loạn tự miễn dịch tái phát/kháng trị. Đây là một bước đi đầy hứa hẹn hướng tới việc tạo ra một phương pháp điều trị có khả năng chữa khỏi CIDP. Nghiên cứu đã được công bố trên tạp chí hLife.

Nghiên cứu này được dẫn dắt bởi Giáo sư Junnian Zheng và Ming Shi tại Viện Ung thư của Đại học Y Từ Châu, cùng với nhóm của Giáo sư Guiyun Cui và Wei Zhang, Bệnh viện trực thuộc Đại học Y Từ Châu. Nhóm nghiên cứu lần đầu tiên báo cáo việc sử dụng tế bào CAR T đặc hiệu kép BCMA-CD19 để điều trị CIDP tái phát/khó chữa.

CIDP là một tình trạng không phổ biến, có các triệu chứng khởi phát đột ngột, bao gồm tổn thương thần kinh ảnh hưởng đến vận động, cảm giác, lời nói, hơi thở và nhịp tim. Hơn 80% số người bị yếu cơ, dáng đi suy yếu, mất phản xạ gân, mất cảm giác, vấn đề về thăng bằng và trong trường hợp nghiêm trọng có thể bị tê liệt, nhịp tim không đều và khó thở. Hiện nay, các phương pháp điều trị như glucocorticoid, trao đổi huyết tương và gamma globulin tiêm tĩnh mạch (IVIg) có thể giúp kiểm soát các triệu chứng nhưng không thể loại bỏ hoàn toàn bệnh.

Trong những năm gần đây, liệu pháp tế bào T thụ thể kháng nguyên khảm (CAR) đã đạt được hiệu quả vượt trội trong điều trị các khối u huyết học và nhiều bệnh biểu hiện bằng bệnh lupus ban đỏ hệ thống. Nhóm nghiên cứu đã báo cáo việc sử dụng tế bào CAR T đặc hiệu kép BCMA-CD19 để điều trị CIDP tái phát/khó chữa.

Sự thanh lọc tế bào B kết hợp với kháng thể kháng CD20 đã được sử dụng để điều trị CIDP. Tuy nhiên, CD20 và CD19 chủ yếu được tìm thấy trong giai đoạn phát triển tế bào B trước đó và không xuất hiện trên các tế bào plasma sống lâu.

Tận dụng sự hiện diện của protein BCMA trong các tế bào plasma sống lâu, các nhà nghiên cứu tại Đại học Y Từ Châu đã thiết kế các tế bào CAR-T đặc hiệu kép nhắm vào cả CD19 và BCMA, nhằm thiết lập lại sự cân bằng của các phản ứng miễn dịch bằng cách tiêu diệt tạm thời và sâu các tế bào B và tế bào plasma.

Một người đàn ông 44 tuổi bị CIDP tái phát/kháng trị có biểu hiện tê và yếu các chi. Theo Hướng dẫn CIDP của Hiệp hội Thần kinh học/Hiệp hội Thần kinh Ngoại biên Châu Âu năm 2021, anh ấy được chẩn đoán mắc bệnh CIDP ngoại vi mà không có tự kháng thể IgG4. Đánh giá và thảo luận sau khi nhập viện đã giúp anh ấy đủ điều kiện tham gia liệu pháp CAR-T đặc hiệu kép cho bệnh tự miễn và anh ấy đã được thử nghiệm thành công.

Sau liệu pháp tế bào CAR-T, bệnh nhân đã đạt được tiến bộ đáng kể về chức năng theo khuyết tật INCAT và điểm MRC. Đáng chú ý, sức mạnh cơ bắp gần như phục hồi hoàn toàn sau 180 ngày sử dụng CAR-T, song song với khả năng đi lại của anh ấy.

Ban đầu, bệnh nhân mất 21 giây để đi bộ 10 mét, nhưng đến ngày thứ 180, chỉ mất 13 giây. Đánh giá điện sinh lý sau điều trị của dây thần kinh giữa, dây trụ, dây thần kinh mác chung và dây thần kinh chày cho thấy sự cải thiện đáng kể.

Sau 180 ngày theo dõi ban đầu, nhóm nghiên cứu đã kiểm tra bệnh nhân cách90 ngày một lần để theo dõi bất kỳ khả năng tái phát nào. Điều đáng chú ý là trong hơn một năm, bệnh nhân này có thể ngừng tất cả các thuốc ức chế miễn dịch mà không bị tái phát bệnh, đồng thời sự hiện diện của kháng thể GM4 và GD3 tiếp tục giảm ngay cả sau 3 tháng điều trị bằng tế bào CAR-T.

Về độ an toàn, bệnh nhân bị sốt (38–39°C) và tăng IL-6 thoáng qua 6–14 ngày sau khi điều trị bằng tế bào CAR-T và được điều trị triệu chứng bằng acetaminophen. Bệnh nhân bị hạ huyết áp (86–97/35–59 mmHg, độ 2) 1–15 ngày sau khi truyền tế bào CAR T và hồi phục sau 2 tuần nghỉ ngơi tại giường và uống nhiều nước. Không quan sát thấy độc tính nào khác liên quan đến liệu pháp tế bào CAR-T.

Trường hợp này cho thấy các tế bào CAR T đặc hiệu kép BCMA-CD19 khả thi, dung nạp tốt và hiệu quả trong việc điều trị CIDP cứng đầu/tái phát. Ngay cả khi không tiếp tục sử dụng thuốc ức chế miễn dịch, tình trạng thuyên giảm vẫn được duy trì mặc dù mức độ tế bào B tăng trở lại. Ngoài ra, nó có khả năng bổ trợ cho những người mắc chứng rối loạn thần kinh tự miễn liên quan đến tế bào B, chẳng hạn như viêm tủy thần kinh và bệnh nhược cơ.

Nghiên cứu này nhấn mạnh sự thay đổi triệu chứng của bệnh nhân sau điều trị và khẳng định tính an toàn của liệu pháp tế bào CAR-T đối với CID. Các nghiên cứu sâu rộng hơn và theo dõi mở rộng đang được tiến hành sẽ bổ sung thêm các giá trị lớn trên lâm sàng. Nó nhấn mạnh tiềm năng của liệu pháp tế bào CAR-T trong điều trị các rối loạn tự miễn dịch tái phát/kháng trị. Chiến lược "mục tiêu kép" này là một bước đi đầy hứa hẹn hướng tới việc tạo ra một phương pháp điều trị có khả năng chữa khỏi CIDP.

P.T.T (NASATI), theo https://medicalxpress.com/7/2024