Bộ chỉ số sáng tạo cấp địa phương của Việt Nam được xây dựng thế nào

Chỉ số đổi mới sáng tạo cấp địa phương (PII) được xây dựng theo cấu trúc giống như Chỉ số đổi mới sáng tạo toàn cầu (GII) nhưng được điều chỉnh để phù hợp thực tiễn từng địa phương ở Việt Nam.

Chỉ số đổi mới sáng tạo cấp địa phương (PII - Provincial Innovation Index) được Bộ Khoa học và Công nghệ xây dựng nhằm cung cấp bức tranh tổng thể về hiện trạng mô hình phát triển kinh tế - xã hội dựa trên khoa học công nghệ và đổi mới sáng tạo của từng địa phương. Năm 2022 là năm đầu tiên bộ chỉ số được xây dựng thử nghiệm với 20 địa phương. Sau khi có kết quả thử nghiệm, Chính phủ đã giao Bộ Khoa học và Công nghệ "chính thức triển khai xây dựng Bộ chỉ số đổi mới sáng tạo cấp địa phương trên phạm vi toàn quốc từ năm 2023" (Nghị quyết số 10/NQ-CP ngày 3/2/2023).

Bộ Khoa học và Công nghệ cho biết, cấu trúc bộ chỉ số PII được thiết kế với hai nhóm chỉ số đầu vào (5 trụ cột) và đầu ra (2 trụ cột). Mỗi trụ cột có các nhóm với 52 chỉ số thành phần (GII thường có khoảng 80 chỉ số thành phần).

So sánh khung chỉ số GII năm 2023 và PII Việt Nam năm 2023. Nguồn: Bộ Khoa học và Công nghệ

Sở dĩ có sự điều chỉnh các chỉ số thành phần là bởi, chỉ số GII đánh giá ở cấp quốc gia nên nhiều số liệu thống kê tương tự ở cấp địa phương không có. Bên cạnh đó phương pháp đánh giá theo quy chuẩn quốc tế còn mới, có những điểm không phù hợp với cấp địa phương của Việt Nam.

Các địa phương có sự khác biệt về quy mô kinh tế xã hội, dân số, đất đai, cơ cấu kinh tế, định hướng phát triển... nên cần chọn mô hình phát triển dựa trên khoa học công nghệ và đổi mới sáng tạo khác nhau, phù hợp với bối cảnh, điều kiện, đặc điểm riêng có của địa phương mình. "Nhiều địa phương kiến nghị cần có bộ chỉ số đổi mới sáng tạo dành riêng cho địa phương để căn cứ vào đó chỉ đạo điều hành tốt hơn, sát với thực tiễn hơn", đại diện Bộ Khoa học và Công nghệ cho biết.

Khung chỉ số ĐMST cấp địa phương năm 2023. Nguồn: Bộ Khoa học và Công nghệ

Để có được dữ liệu, Bộ Khoa học và Công nghệ đã tổ chức nhiều hội thảo, làm việc với các bộ, cơ quan trung ương và địa phương để thống nhất phương thức thu thập.

Các số liệu được thu thập từ các báo cáo thống kê, báo cáo quản lý chính thức của các cơ quan trung ương và địa phương; số liệu từ các bộ chỉ số khác (Cải cách hành chính, Năng lực cạnh tranh cấp tỉnh, Chuyển đổi số, Hiệu quả quản trị và hành chính công cấp tỉnh).

Cụ thể có 20 chỉ số lấy từ các báo cáo, số liệu thống kê của các cơ quan, tổ chức ở trung ương (38,5%); 11 chỉ số lấy từ các bộ chỉ số khác (21%); 8 chỉ số lấy từ dữ liệu quản lý nhà nước của Bộ Khoa học và Công nghệ (15,5%); 13 chỉ số
từ số liệu do địa phương cung cấp (25%).

Các dữ liệu sau đó cũng được thẩm định và kiểm tra, đối chiếu với tài liệu minh chứng. Sau khi xử lý dữ liệu, phân tích, tính toán với quy trình, phương pháp, kỹ thuật tính theo chuẩn quốc tế và được chuyên gia quốc tế độc lập đánh giá và đưa ra kết quả xếp hạng 63 địa phương.

Nguồn dữ liệu của chỉ số đổi mới sáng tạo cấp địa phương.

Ông Trần Văn Nghĩa, phó Giám đốc Học viện Khoa học Công nghệ và Đổi mới sáng tạo (Bộ Khoa học và Công nghệ) - đơn vị xây dựng bộ chỉ số, cho biết "với 52 chỉ số thành phần phản ánh giá trị (số đo) của những nội dung khác nhau, nên để tính được chỉ số tổng hợp cuối cùng dùng để xếp hạng, các chỉ số thành phần được quy chuẩn về cùng một thang đo thống nhất có giá trị từ 0-100".

Theo ông Nghĩa, trong giai đoạn thiết kế khung chỉ số và các chỉ số thành phần, có sự tham gia cố vấn kỹ thuật của Tổ chức Sở hữu trí tuệ thế giới (WIPO). Chuyên gia quốc tế cũng đánh giá độc lập về mặt thống kê và phương pháp để khẳng định độ tin cậy, tính minh bạch của quy trình tính toán, độ chắc chắn, ổn định của mô hình mới được công bố chính thức.

Tại chuyên trang PII do Báo VnExpress chủ trì xây dựng sẽ cập nhật thông tin về điểm số xếp hạng của 63 tỉnh thành toàn quốc. Ngoài thứ hạng chung, độc giả có thể tìm kiếm thông tin chi tiết về các chỉ số cơ bản của từng tỉnh.

Hệ thống trợ lực xe điện thuộc dự án khởi nghiệp có tên VieRobot trụ sở tại TP Thủ Đức, TP HCM tại Techfest 2023. Ảnh: Hà An