Nâng cao hiệu quả công tác kiểm tra, thanh tra nhằm đáp ứng yêu cầu quản lý nhà nước trong tình hình mới

Kiểm tra chất lượng sản phẩm, hàng hóa giữa các cơ quan có chức năng kiểm tra với nhau, giữa cơ quan có chức năng kiểm tra với cơ quan thanh tra, cơ quan hải quan, công an, quản lý thị trường phối hợp với nhau thực hiện theo quy định của Quyết định số 36/2010/QĐ-TTg ngày 15/4/2010 có phạm vi điều chỉnh về kiểm tra chất lượng sản phẩm, hàng hóa. Tuy nhiên, các quy định chưa rõ và chưa đầy đủ theo nguyên tắc quản lý chất lượng sản phẩm, hàng hóa trên cơ sở tiêu chuẩn công bố áp dụng, quy chuẩn kỹ thuật tương ứng về cơ chế phối hợp trong việc kiểm tra, cũng như chưa rõ về cơ chế xử lý chồng chéo, trùng lặp từ khâu xây dựng kế hoạch đến tổ chức thi hành kết luận giữa các cơ quan kiểm tra, giữa cơ quan kiểm tra thuộc phạm vi được phân công tại các Luật Tiêu chuẩn và Quy chuẩn kỹ thuật, Luật Đo lường, Luật Chất lượng sản phẩm hàng hóa và các Nghị định quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành các Luật này với cơ quan thanh tra chuyên ngành.

Kiểm tra chất lượng xăng dầu lưu thông trên thị trường. Ảnh ST

Hiện nay, Chính phủ giao Bộ Khoa học và Công nghệ chủ trì, phối hợp với các Bộ quản lý ngành, lĩnh vực xây dựng và trình Thủ tướng Chính phủ ban hành Quy chế phối hợp giữa các cơ quan kiểm tra chất lượng sản phẩm, hàng hóa thuộc Bộ quản lý ngành, lĩnh vực, cơ quan kiểm tra chất lượng sản phẩm, hàng hóa của Bộ Khoa học và Công nghệ  và cơ quan kiểm tra chất lượng sản phẩm, hàng hóa ở địa phương trong việc kiểm tra chất lượng sản phẩm, hàng hóa thuộc phạm vi được phân công với các cơ quan thanh tra, cơ quan hải quan, công an, quản lý thị trường. Các cơ quan kiểm tra chất lượng sản phẩm, hàng hóa thuộc Bộ, địa phương quản lý ngành, lĩnh vực thực hiện việc kiểm tra chất lượng sản phẩm, hàng hóa theo lĩnh vực được phân công tại Nghị định quy định chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn và cơ cấu tổ chức của Bộ, địa phương mình và chịu trách nhiệm theo phân công, phân cấp tại các Điều 45, 68, 69 và Điều 70 Luật Chất lượng sản phẩm hàng hóa. Vì vậy, tại các Nghị định quy định chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn và cơ cấu tổ chức của các Bộ, địa phương, theo phân công, phân cấp cũng giao trách nhiệm thực hiện công tác kiểm tra, thanh tra về việc chấp hành pháp luật chất lượng sản phẩm, hàng hóa.

Theo quy định tại Điều 27, Điều 53 Luật Chất lượng sản phẩm hàng hóa thì kiểm tra, thanh tra về chất lượng sản phẩm, hàng hóa gồm kiểm tra, thanh tra việc áp dụng yêu cầu quy định trong quy chuẩn kỹ thuật liên quan đến điều kiện của quá trình sản xuất và các biện pháp quản lý nhà nước về chất lượng, kết quả đánh giá sự phù hợp, nhãn hàng hóa, dấu hợp chuẩn, dấu hợp quy, thử nghiệm mẫu theo tiêu chuẩn đã công bố áp dụng, quy chuẩn kỹ thuật tương ứng khi cần thiết. Ngoài ra, theo Luật Tiêu chuẩn và Quy chuẩn kỹ thuật, tại khoản 1 và khoản 2 Điều 3 thì “tiêu chuẩn là quy định về đặc tính kỹ thuật và yêu cầu quản lý dùng làm chuẩn để phân loại, đánh giá sản phẩm, hàng hoá…” và “quy chuẩn kỹ thuật là quy định về mức giới hạn của đặc tính kỹ thuật và yêu cầu quản lý mà sản phẩm, hàng hoá…”. Tuy nhiên, để xác định đặc tính kỹ thuật thì các tổ chức đánh giá sự phù hợp khi thực hiện đo lường phải thực hiện theo quy định của Luật Đo lường và văn bản quy phạm pháp luật về đo lường. Ngoài ra, tại các Điều 59, 60 , 61 và từ Điều 64 đến Điều 68 Luật Tiêu chuẩn và Quy chuẩn kỹ thuật cũng đã giao trách nhiệm của Bộ quản lý chuyên ngành và địa phương thực hiện kiểm tra, thanh tra về hoạt động trong lĩnh vực quy chuẩn kỹ thuật.

Chính vì vậy, có thể khẳng định, trách nhiệm quản lý nhà nước và công tác kiểm tra, thanh tra theo 03 hệ thống Luật Tiêu chuẩn và Quy chuẩn kỹ thuật, Luật Đo lường và Luật Chất lượng sản phẩm hàng hóa là một thể thống nhất, gắn kết hữu cơ chặt chẽ với nhau, công tác kiểm tra, thanh tra chuyên ngành đối với chất lượng sản phẩm, hàng hóa cần thiết phải có chuyên môn kỹ thuật về tiêu chuẩn đo lường chất lượng và phải có cơ chế phối hợp nhằm bảo đảm kết quả kiểm tra chất lượng được thực hiện đúng theo quy định của pháp luật về tiêu chuẩn đo lường chất lượng, cũng như thực thi các Điều ước quốc tế liên quan đến Hiệp định về hàng rào kỹ thuật trong thương mại mà Việt Nam là Thành viên.