Ứng dụng tiến bộ Khoa học Công nghệ xây dựng mô hình nhân giống và trồng thâm canh cam bù Sen trên địa bàn huyện Anh Sơn, tỉnh Nghệ An

Giống cam bù Sen Anh Sơn hay còn gọi cam bù Kim Nhan là cây bản địa quý hiếm, được chọn lọc tự nhiên qua nhiều thập kỷ và tồn tại đến ngày nay của huyện Anh Sơn. Được trồng đầu tiên vào năm 1972 do Hợp tác xã Các Cụ xã Thạch Sơn, huyện Anh Sơn trồng tại vùng núi Kim Nhan. Đặc điểm cây có chiều cao tới 5,2 m, đường kính thân (gốc) từ 20- 25 cm, đường kính tán cây 4,5- 5 m, quả tròn hơi dẹt, vỏ quả có màu đỏ cam, chất lượng quả có mùi thơm đặc trưng, vị ngọt đậm, cùi tan giòn… đây là giống cam sinh trưởng phát triển khỏe, ít bị sâu bệnh gây hại, khả năng chịu hạn, chịu rét tốt, năng suất cao, ổn định (khoảng 15 tấn/ha). Trải qua hàng chục năm giống cam bù Sen Anh Sơn ở huyện Anh Sơn đã khẳng định thương hiệu với chất lượng quả tốt, mùi thơm đặc trưng, vị ngọt đậm nên được người tiêu dùng hết sức ưa chuộng… Đặc biệt, thời gian chín của quả đúng vào dịp tết âm lịch nên rất được giá; Hiện giá bán trên thị trường vào khoảng dao động từ 80.000-100.000 đồng/kg.

Mặc dù đã khẳng định được chất lượng thơm ngon, tuy nhiên cho đến nay diện tích trồng vẫn còn rất khiêm tốn so với tiềm năng phát triển, năng suất chưa cao, nhiều người vẫn còn chưa biết đến thương hiệu cam bù Sen Anh Sơn. Để phát triển và xác định cây cam bù Sen Anh Sơn trở thành cây trồng chính mang lại thu nhập cao cho người dân tại địa phương, ngoài việc bảo tồn, lưu giữ nguồn gen thì việc làm cần thiết trước mắt là phải quy hoạch được vùng sản xuất, đẩy nhanh công tác ứng dụng các tiến bộ khoa học kỹ thuật vào sản xuất (hình thành cơ sở sản xuất cây giống sạch bệnh đảm bảo chất lượng cung cấp cho người dân trên địa bàn, áp dụng công nghệ tưới nhỏ giọt, quy trình công nghệ trồng thâm canh…). Song song với đó là việc quảng bá, giới thiệu sản phẩm thông qua việc đăng ký nhãn hiệu cho sản phẩm quả cam bù Sen Anh Sơn. Xuất phát từ thực tiễn đóUBND huyện Anh Sơn đã thực hiện Dự án: “Ứng dụng tiến bộ Khoa học Công nghệ xây dựng mô hình nhân giống và trồng thâm canh cam bù Sen trên địa bàn huyện Anh Sơn, tỉnh Nghệ An”. Dự án với mục tiêu xây dựng thành công mô hình nhân giống và trồng thâm canh cam bù Sen Anh Sơn, góp phần bảo tồn, phát triển cam bù Sen Anh Sơn thành sản phẩm hàng hóa chủ lực cho địa phương.
Quá trình triển khai, sự án đã Điều tra đánh giá hiện trạng sản xuất, đặc điểm nông sinh học giống cam bù Sen Anh Sơn; khảo sát, lựa chọn địa điểm, hộ dân xây dựng các mô hình; Đào tạo, tập huấn quy trình kỹ thuật nhân giống cam sạch bệnh và trồng thâm canh cam bù Sen Anh Sơn; Bình tuyển cây đầu dòng, giống cam bù Sen Anh Sơn; Xây dựng mô hình nhân giống cam bù Sen Anh Sơn sạch bệnh; xây dựng mô hình trồng thâm canh cam bù Sen Anh Sơn và tổ chức Hội thảo khoa học Đánh giá kết quả dự án và bàn biện pháp nhân rộng mô hình cho các xã trong vùng quy hoạch trồng cam Bù Sen Anh Sơn của huyện Anh Sơn.

Sau hơn 2 năm triển khai thực hiện, dự án đã tiến hành điều tra thực địa đo, đếm, bình tuyển, theo dõi đánh giá năng suất, chất lượng và tình hình sâu bệnh hại của 15 cây ưu tú dự tuyển. Cùng với kết quả phân tích phẩm chất (sinh hóa) cam quả của 08 cây có nhiều ưu điểm vượt trội. Đã tuyển chọn đuợc 08 cây hồng ưu tú có năng suất, chất lượng cao mang đặc trưng của giống cam bù Sen, không nhiễm bệnh Greening và bệnh Tristeza. Sở Nông nghiệp và PTNT tỉnh Nghệ An đã ban hành Quyết định số 128/QĐ-SNN-QLKTKHCN ngày 23 tháng 3 năm 2021 về việc công nhận 06 cây đầu dòng cam bu Sen. Đã khai thác được 6.500 cành ghép, lấy mắt ghép phục vụ cho nhân giống cam bù Sen; Đã xây dựng ườn cây đầu dòng quy mô 150 m2, trồng được 30 cây đầu dòng sạch bệnh (Greening, Tristeza) giống cam Bù Sen Anh Sơn; Đã xây dựng mô hình nhân giống cam bù Sen sách bệnh, mô 350 m2. Đã tổ chức 2 vụ sản suất cây gốc ghép đạt sản lượng cây gốc ghép đạt tiêu chuẩn, tỷ lệ cây đạt tiêu chuẩn ghép ...... Đã khai thác ..... cành ghép (từ 3-5 mắt), đã sản xuất được ...... cây giống cam bù Sen đảm bảo chất lượng đạt tiêu chuẩn xuất vườn, tỷ lệ xuất vườn đạt .....%. Đã xuất, bán được .... cây, trong đó cung cấp cho mô hình ..... cây, xuất bán cho các hộ trồng trồng cam trên địa bàn huyện Anh Sơn. Xây dựng được mô hình trồng thâm canh giống cam bù Sen, với diện tích 04 ha, trồng được ..... cây tỷ lệ sống đạt từ ,,,,%, cây hồng đang sinh trưởng, phát triển tốt. Đã đào tạo được 5 cán bộ kỹ thuật và 30 hộ dân trên địa bàn huyện Anh Sơn, đây sẽ là nguồn nhân lực quan trọng góp phần phát triển cây cam bù Sen tại địa phương.
Dự án thành công đã góp phần phát triển một giống cam quý của huyện Anh Sơn, từ đó củng cố, phát triển hình thành và phát huy một sản vật đặc sản địa phương, mang đặc trưng vùng miền trên vùng đất trung du của huyện Anh Sơn. Huyện cũng đề nghị Sở KH&CN, Sở Nông nghiệp và PTNT  hỗ trợ quản lý, chăm sóc và khai thác 06 cây đầu dòng và vườn cây đầu dòng giống cam bù Sen. Đảm bảo cung cấp mắt cho việc sản xuất cây giống đạt năng suất cao, chất lượng tốt, phục vụ cho phát triển cây cam bù Sen trên địa bàn huyện Anh Sơn./.

Nguyễn Hữu Thìn

Nguồn: Sưu tầm