Nghệ An - Điểm đến hấp dẫn của các nhà đầu tư nước ngoài

Một trong những yếu tố quan trọng góp phần làm kinh tế tăng trưởng là việc thu hút đầu tư trực tiếp từ nước ngoài (FDI). Năm 2021, Nghệ An xếp thứ 20 về thu hút FDI của cả nước nhưng năm 2022, từ vị thứ 20, Nghệ An đã vươn lên tốp dẫn đầu, xếp thứ 10 trong các tỉnh, thành phố có FDI. Chín tháng đầu năm 2023, Nghệ An tăng 4 bậc, xếp vị trí thứ 6 và tiếp tục là địa phương dẫn đầu của các tỉnh vùng Bắc Trung bộ và duyên hải miền Trung.

Giai đoạn 2009 - 2018, mặc dù dưới sự chỉ đạo của Tỉnh ủy, UBND tỉnh đã đề ra và thực hiện nhiều giải pháp nhưng vẫn chưa tạo được môi trường đầu tư hấp dẫn đối với các nhà đầu tư nước ngoài. Trong 10 năm, Nghệ An chỉ thu hút được 53 dự án FDI với hơn 163 ngàn tỷ đồng, tạo việc làm cho khoảng trên 37 ngàn lao động(2). 

Năm 2022, thu hút FDI đạt được nhiều thành tựu đáng phấn khởi và tự hào. Tính đến ngày 31/12/2022, tổng số vốn đầu tư cấp mới và tăng thêm đạt 45.764,5 tỷ đồng, tăng 3,74% so với năm 2021. Đặc biệt, lần đầu tiên Nghệ An được xếp vào nhóm 10 địa phương thu hút FDI lớn nhất cả nước với tổng vốn cấp mới và điều chỉnh đạt là 961,3 triệu USD. Lũy kế đến 6/1/2023, Nghệ An đã thu hút được 115 dự án FDI còn hiệu lực thuộc 14 quốc gia, vùng lãnh thổ, với tổng số vốn đăng ký trên 2,5 tỷ USD(3). 

Trên đà tăng trưởng đó, Nghệ An tiếp tục thu được những thành tựu mới trên lĩnh vực này. Trong 9 tháng đầu năm 2023, Nghệ An đã cán mốc trên 1 tỷ USD vốn FDI và tăng hai bậc trên bảng xếp hạng, giữ vị trí thứ 6 trong nhóm những địa phương thu hút vốn FDI nhiều nhất của cả nước. Hà Nội dẫn đầu với 2,53 tỷ USD, tiếp theo là Hải Phòng gần 2,21 tỷ; Thành phố Hồ Chí Minh đạt 1,955 tỷ USD; Bắc Giang đạt 1,763 tỷ USD, Bình Dương giữ vị trí thứ 5 với 1,382 tỷ USD và Nghệ An xếp thứ sáu với 1,272 tỷ USD, tăng 221,8% so với cùng kỳ năm 2022. Nghệ An đã cấp mới 14 dự án FDI với tổng vốn là 1,015 tỷ USD và điều chỉnh tổng vốn đầu tư cho 7 dự án với số vốn là 256,79 triệu USD(4).

Nghệ An cũng là tỉnh dẫn đầu về thu hút vốn FDI của 14 tỉnh vùng Bắc Trung bộ và duyên hải miền Trung. Cụ thể: 1. Nghệ An: 1,272 tỷ USD; 2. Thanh Hoá: 274,23 triệu USD; 3. Quảng Ngãi: 197,59 triệu USD; 4. Bình Định: 62,29 triệu USD; 5. Đà Nẵng: 36,24 triệu USD.v.v. Lũy kế đến cuối tháng 9/2023, Nghệ An hiện có 145 dự án FDI còn hiệu lực với tổng vốn đăng ký hơn 3,874 tỷ USD, xếp thứ 25 của cả nước, tăng 6 bậc so với cùng kỳ năm 2022(5). Hai tỉnh lần đầu tiên gia nhập nhóm tỷ đô về thu hút FDI, trong đó có Nghệ An. Dự kiến năm 2023, Nghệ An thu hút được từ 1,5 - 1,7 tỷ USD vốn FDI và những năm tới sẽ còn tăng nữa. 

Nếu như giai đoạn trước đây, Nghệ An chỉ thu hút được các công ty, tập đoàn có quy mô nhỏ và vừa thì hiện nay đã thu hút được các tập đoàn lớn, có uy tín trên thế giới.

Tháng 6 năm 2023, Ban Quản lý KKT Đông Nam đã cấp Giấy chứng nhận đầu tư dự án Nhà máy sản xuất thanh silicon và đĩa bán dẫn của Tập đoàn Khoa học kỹ thuật năng lượng mới Runergy với tổng vốn đăng ký đầu tư 293 triệu USD (hơn 6 821 tỷ đồng)(6). 

Ngày 1/8/2023, UBND tỉnh trao giấy chứng nhận đăng ký đầu tư dự án sản xuất hợp kim nhôm cho Công ty TNHH Innovation Precision (thuộc Tập đoàn Shandong Innovation Metal Techonology - Trung Quốc với, tổng mức đầu tư khoảng 165 triệu USD). Dự án dự kiến đi vào hoạt động từ tháng 10/2024 và sẽ giải quyết việc làm cho 1.500 lao động(7).

Để thu hút các nhà đầu tư nước ngoài vào Khu công nghiệp Hoàng Mai, ngày 9/10/2023, Phó Thủ tướng Chính phủ đã ký quyết định chấp nhận chủ trương đầu tư dự án KCN Hoàng Mai II có tổng mức đầu tư là 1.900 tỷ đồng cho nhà đầu tư là Công ty Cổ phần Hoàng Thịnh Đạt trên diện tích 334,9 ha với thời gian hoạt động là 50 năm. Tháng 9/2023, Nghệ An thu hút được dự án đầu tư Sunny Automotive quang học Vina tại Khu công nghiệp WHA Industrial Zone 1 cho nhà đầu tư Summit Optical Investment Limited (Hồng Kông) thuộc Tập đoàn Sunny có số vốn 150 triệu USD trên diện tích 42,8 ha, sẽ thu hút khoảng 20 ngàn lao động(8). Dự án này được ký kết đã góp phần đưa Nghệ An tăng 2 bậc, từ vị trí thứ 8 lên vị trí thứ 6 trên bảng xếp hạng thu hút FDI của cả nước. 

Ngoài các dự án trên, Nghệ An còn có một số dự án FDI với số vốn tương đối lớn như Dự án của Tập đoàn Quốc tế Ju Teng (Đài Loan) xây dựng nhà máy sản xuất linh kiện điện tử và phụ tùng ô tô khởi công vào ngày 22/9/2022 tại Khu công nghiệp Hoàng Mai với tổng mức đầu tư giai đoạn 1 là 200 triệu USD, sử dụng khoảng 6000 - 9000 lao động trên diện tích 120ha đất(9). Dự án sản xuất linh kiện điện tử của Công ty TNHH Công nghệ Everwin Precision Việt Nam do Everwin    Precision Hong Kong Company Limited đầu tư tại khu công nghiệp VSIP Nghệ An khởi công vào ngày 20/10/2022. Dự kiến tổng mức đầu tư của dự án là 400 triệu USD, trong đó giai đoạn 1 là 200 triệu USD. Theo kế hoạch tháng 9/2023, dự án sẽ đi vào hoạt động và sử dụng khoảng 8000 lao động vào năm 2025. Trước mắt, năm 2023 dự án tuyển dụng 2000 lao động. Dự án có khu lưu trú đầy đủ các công trình tiện ích cho khoảng 12.400 chuyên gia và người lao động(10).

Tháng 1-2022, dự án nhà máy chế tạo các sản phẩm điện tử, phương tiện thiết bị mạng và các sản phẩm âm thanh đa phương tiện của Tập đoàn Goertek tại KCN WHA    Industrial Zone 1 - Nghệ An thuộc Khu Kinh tế Đông Nam có với tổng mức đầu tư đợt 1 là 100 triệu USD được khởi công xây dựng. Sau hơn một năm triển khai thực hiện, nhà đầu tư đã quyết định tăng vốn thêm 400 triệu USD nên trở thành dự án có tổng mức đầu tư lớn nhất của tỉnh Nghệ An và sẽ có khả năng thu hút nhiều nhà đầu tư vệ tinh khác quan tâm, nghiên cứu đầu tư vào Nghệ An(11)...

Trong bối cảnh kinh tế thế giới và trong nước đang gặp nhiều khó khăn, cản trở thì những thành tựu trong thu hút FDI của Nghệ An thực sự là một kỳ tích mà cách đây vài năm chưa dám nghĩ tới.

 Nhận thức được tầm quan trọng, ý nghĩa của việc thu hút đầu tư nói chung và FDI nói riêng đối với việc phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh, Ban Thường vụ tỉnh ủy, UBND tỉnh đã rất quan tâm đến việc đưa ra những chủ trương, chính sách phù hợp để cải thiện môi trường đầu tư, tạo điều kiện thuận lợi cho các nhà đầu tư nước ngoài đến với Nghệ An, thấy được Nghệ An là điểm đầu tư hấp dẫn. Nghị quyết Đại hội Đảng bộ tỉnh lần thứ XIX cũng đã xác định “cải thiện môi trường đầu tư, kinh doanh là một trong ba đột phá phát triển của tỉnh trong giai đoạn tới”.

Sự quyết tâm của lãnh đạo tỉnh được thể hiện ở quan điểm 5 sẵn sàng: sẵn sàng về mặt bằng đầu tư; sẵn sàng về hạ tầng thiết yếu; sẵn sàng về nguồn nhân lực; sẵn sàng đổi mới, cải cách, cải thiện thực chất môi trường đầu tư, kinh doanh; sẵn sàng hỗ trợ.

Trên tinh thần đó, chính quyền tỉnh đã ban hành các chính sách để có thể sớm đưa Nghệ An thành điểm đến hấp dẫn đối với các nhà đầu tư. Với quan điểm xác định cải thiện môi trường đầu tư là nhiệm vụ trọng tâm, xuyên suốt của các cấp, các ngành, các địa phương, cơ quan, đơn vị. Kết quả cải thiện môi trường đầu tư là tiêu chí quan trọng để đánh giá việc thực hiện nhiệm vụ của các cơ quan, đơn vị, địa phương. Cụ thể:

-  Ngày 24/1/2022, UBND tỉnh đã ban hành Đề án cải thiện môi trường đầu tư kinh doanh, nâng cao hiệu quả thu hút đầu tư tỉnh Nghệ An giai đoạn 2021- 2025. Qua 1 năm thực hiện đề án, trong bảng xếp hạng của các chỉ số năm 2022 trên toàn quốc, chỉ có chỉ số PAPI bị giảm 3 bậc, từ vị thứ 14 xuống vị thứ 17, còn 3 chỉ số còn lại đều được cải thiện. Kết quả chỉ số PAR INDEX 5 năm liên tục đều được nâng bậc và chỉ số SIPAS 3 năm tăng liên lục trên bảng xếp hạng toàn quốc đã phản ánh chính xác nỗ lực thực hiện cải cách hành chính có trọng tâm, trọng điểm của tỉnh. Tuy nhiên, chúng ta chưa thể bằng lòng với kết quả này bởi vì một số nội dung của các chỉ số đạt kết quả còn thấp. Vì vậy, Nghị quyết số 39 của Bộ Chính trị cũng đã chỉ rõ “Tạo bước đột phá trong cải cách hành chính, cải thiện môi trường đầu tư kinh doanh”, “Phấn đấu nâng cao các chỉ số PCI, PAR INDEX, PAPI vào vị trí nhóm đầu cả nước”.

Nghệ An cũng đã tiến hành khảo sát Chỉ số năng lực cạnh tranh cấp huyện, thành phố và các sở, ban, ngành (DDCI) và ngày 11/10/2023 vừa công bố kết quả chỉ số này năm 2022. Việc công bố chỉ số đã tạo sự chuyển biến trong cải cách hành chính, là động lực thúc đẩy các đơn vị thực hiện tốt hơn, góp phần cải thiện môi trường đầu tư của tỉnh. Kết quả này cho thấy đơn vị nào giải quyết thủ tục hành chính nhanh thì có điểm số cao hơn và được xếp trong tốp đầu. Qua khảo sát cũng kịp thời phát hiện những tồn tại, hạn chế của các đơn vị để kịp thời khắc phục, góp phần cải thiện môi trường đầu tư và phục vụ người dân, tổ chức tốt hơn. 

Ngày 13/2/2021, HĐND tỉnh đã ban hành Nghị quyết số 05/2021/NQ - HĐND quy định một số chính sách hỗ trợ đầu tư trên địa bàn tỉnh Nghệ An giai đoạn 2021- 2026. 

Lãnh đạo tỉnh đã xác định, muốn thu hút các nhà đầu tư thì điều quan trọng là phải xây dựng được một kết cấu hạ tầng hiện đại, đáp ứng được yêu cầu của các nhà đầu tư nước ngoài cũng như trong nước. Với quan điểm đó, tỉnh đã tập trung xây dựng các khu kinh tế, khu công nghiệp, hệ thống đường giao thông, cảng biển, điện, nước, đào tạo lao động. v.v.

Xác định được vai trò của các khu công nghiệp trong thu hút FDI, tỉnh đã đầu tư xây dựng các khu công nghiệp hiện đại. Tỉnh đã mời các nhà đầu tư xây dựng khu công nghiệp có uy tín, có kinh nghiệm thực hiện các dự án như Tập đoàn WHA Inducstrial (nhà phát triển hàng đầu trong lĩnh vực logistics và các giải pháp tiện ích công nghiệp tại Thái Lan), Tập đoàn Semb Corp (tập đoàn hàng đầu của      Singapore trong các lĩnh vực năng lượng, nước, hàng hải, môi trường và phát triển đô thị. VSIP là tên viết tắt của Khu công nghiệp Việt Nam - Sigapore, được hình thành dựa trên tinh thần hữu nghị và hợp tác kinh tế giữa hai nước), Công ty Cổ phần Hoàng Thịnh Đạt. Chỉ trong một thời gian ngắn đầu tư tại Nghệ An, các nhà đầu tư đã xây dựng được các khu công nghiệp sinh thái thông minh với kết cấu hạ tầng đồng bộ và hiện đại, đến nay đã thu hút được nhiều nhà đầu tư đến từ các thương hiệu nổi tiếng toàn cầu, chủ yếu trong lĩnh vực công nghệ cao, thân thiện với môi trường. 

Để có cơ sở cho việc xây dựng kết cấu hạ tầng phục vụ thu hút đầu tư, UBND tỉnh đã ban hành Đề án phát triển khu kinh tế Đông Nam thành động lực phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh Nghệ An giai đoạn 2021- 2025, định hướng đến năm 2030 và Kế hoạch thực hiện đề án đối với các nhà đầu tư.

Thứ ba, thực hiện cải cách hành chính có trọng tâm, trọng điểm và tiến hành thường xuyên, liên tục. Điều này đã tạo thuận lợi cho các nhà đầu tư trong quá trình hoàn thiện thủ tục để cấp giấy chứng nhận đầu tư. Đơn cử như cấp giấy chứng nhận đầu tư cho Dự án Sunny Automotive quang học cho Tập đoàn Sunny chỉ trong vòng 1 tuần kể từ khi nộp hồ sơ; Công ty TNHH Innovation Precision (thuộc Tập đoàn Shandong Innovation Metal Techonology - Trung Quốc) chỉ trong vòng 5 ngày; Tập đoàn Goertek chỉ trong 10 ngày là minh chứng thuyết phục cho hiệu quả của việc cải cách hành chính. Chính điều này đã củng cố niềm tin cho các nhà đầu tư.

Thứ tư, có nguồn lao động trẻ, dồi dào, trình độ tay nghề, ý thức kỷ luật, tác phong làm việc công nghiệp luôn được nâng cao. Chi phí nhân công ở Nghệ An lại thấp hơn các vùng kinh tế trọng điểm như Hà Nội, Thành phố Hồ Chí Minh, Bình Dương... nên nhà đầu tư có thể giảm được chi phí để tối đa hoá lợi nhuận. 

Thứ năm, chú trọng hoạt động đối ngoại, xúc tiến đầu tư. Hoạt động đối ngoại được triển khai trên cả ba hình thức: đối ngoại Đảng, Nhà nước và nhân dân. Tỉnh đã đẩy mạnh hoạt động kết nối với các đơn vị của Bộ ngoại giao, các cơ quan đại diện Việt Nam tại nước ngoài và cơ quan đại diện nước ngoài tại Việt Nam để thúc đẩy hợp tác, thu hút đầu tư. Tổ chức nhiều hoạt động để quảng bá về tiềm năng, lợi thế, chính sách đầu tư của tỉnh.v.v. 

Dự kiến, trong thời gian tới, thu hút FDI của Nghệ An sẽ tiếp tục tăng, bởi vì:

Thứ nhất, ngày 18/7/2023, Bộ Chính trị ban hành Nghị quyết số 39 - NQ/TW về xây dựng và phát triển tỉnh Nghệ An đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045. Nghị quyết này thể hiện sự quan tâm của Đảng, Nhà nước đối với quê hương Chủ tịch Hồ Chí Minh. Nghị quyết đã tạo điều kiện cho Nghệ An phát triển tương xứng với tiềm năng của mình và với vị trí, vai trò trong khu vực Bắc Trung bộ và các tỉnh duyên hải miền Trung, phù hợp với mong muốn của Trung ương Đảng, của nhân dân trong tỉnh và đồng bào cả nước. Để thực hiện được các mục tiêu đã đề ra, cần phải tạo được sự đồng thuận, phát huy sức mạnh tổng hợp của mọi nguồn lực, trong đó có thu hút vốn FDI. Các nhà đầu tư nước ngoài lại rất nhạy cảm, luôn kịp thời nắm bắt tình hình chính trị, kinh tế, xã hội của quốc gia đến đầu tư nên sẽ không bỏ lỡ cơ hội này.  

Trên cơ sở Nghị quyết 39, Chính phủ đã ban hành Chương trình hành động của Chính phủ thực hiện Nghị quyết 39 nhằm thống nhất chỉ đạo các cấp, các ngành tổ chức triển khai thực hiện Nghị quyết, cụ thể hoá các mục tiêu, nhiệm vụ, giải pháp chủ yếu đồng thời thể hiện vai trò lãnh đạo, chỉ đạo của Chính phủ đối với Nghệ An trong quá trình thực hiện Nghị quyết.

Thứ hai, Thủ tướng Chính phủ đã phê duyệt quy hoạch tỉnh Nghệ An thời kỳ 2021- 2030, tầm nhìn đến năm 2050 (ngày 14/9/2023). Bản quy hoạch đã chỉ rõ mục tiêu xây dựng Nghệ An trở thành tỉnh khá của cả nước, kinh tế phát triển nhanh và bền vững, mang đậm bản sắc văn hóa Việt Nam và xứ Nghệ; là trung tâm của khu vực Bắc Trung bộ về thương mại, y tế, giáo dục và đào tạo, khoa học và công nghệ, công nghiệp và nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao; có hệ thống kết cấu hạ tầng đồng bộ, từng bước hiện đại, thích ứng với biển đối khí hậu.v.v. Để thực hiện được mục tiêu này rõ ràng là cần tận dụng mọi lợi thế nhằm thu hút sức mạnh tổng hợp của các nguồn lực hiện có và tiềm năng. Điều đó đã tạo cơ hội cho các nhà đầu tư tư nhân, trong đó có các nhà đầu tư nước ngoài. 

Thứ ba, hơn bao giờ hết, Nghệ An đang tạo được sự đồng thuận cao trong Đảng, chính quyền và nhân dân, của Trung ương và các bộ, ngành, vì vậy, sẽ đạt được sự ủng hộ ở mức độ cao. Đây là một điều kiện quan trọng để thực hiện các nhiệm vụ nói chung cũng như thu hút FDI nói riêng. 

Thứ tư, sự ổn định chính trị - xã hội ở Việt Nam nói chung và Nghệ An nói riêng; sự quyết tâm, đồng hành của Tỉnh uỷ, chính quyền tỉnh và các ban ngành đã được chứng minh qua thực tế là một yếu tố hấp dẫn các nhà đầu tư nước ngoài.  

Vị thứ của Nghệ An trong bảng xếp hạng thu hút FDI trên cả nước ngày càng tăng không những chứng tỏ tiềm năng, thế mạnh của Nghệ An đã có sức hấp dẫn mạnh mẽ các nhà đầu tư nước ngoài mà còn khẳng định sự tin tưởng của nhà đầu tư nước ngoài vào môi trường đầu tư, vào sự nỗ lực, đồng hành của lãnh đạo tỉnh Nghệ An ngày càng cao. Tin tưởng rằng, Nghệ An ngày càng trở thành điểm đến hấp dẫn hơn đối với các nhà đầu tư nước ngoài.

1. Ban Chấp hành trung ương Đảng, Nghị quyết số 39-NQ/TW của Bộ Chính trị về xây dựng và phát triển tỉnh Nghệ An đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045, ngày 18/7/2023.

2. Châu La - Hữu Quân, Thành quả kinh tế - xã hội Nghệ An sau 9 kỳ hội nghị thu hút đầu tư, Báo Nghệ An điện tử, cập nhật ngày 9/3/2018.

3. Anh Đức, Nghệ An vươn lên đứng thứ 8/63 tỉnh, thành thu hút vốn đầu tư nước ngoài cao nhất cả nước trong 6 tháng đầu năm 2023, Cổng thông tin điện tử Khu kinh tế Đông Nam, cập nhật ngày 11/7/2023.

4,5. Thành Duy, Nghệ An tăng hai bậc, vào tốp 6 thu hút vốn đầu tư nước ngoài nhiều nhất cả nước 9 tháng đầu năm 2023, Báo Nghệ An điện tử, cập nhật ngày 28/9/2023.

6.  Nguyễn Thuấn, Những dự án FDI vừa “đổ bộ” vào Nghệ An, Báo điện tử Vn Economy, cập nhật ngày 31/7/2023.

7. Duy Anh, Khu công nghiệp VSIP Nghệ An có thêm dự án FDI 165 triệu USD, Tạp chí điện tử Nhà đầu tư, cập nhật ngày 1/8/2023.

8. Phạm Bằng, Nghệ An trao giấy chứng nhận đầu tư 150 triệu USD cho tập đoàn Sunny, Báo Nghệ An điện tử, cập nhật ngày 20/9/2023.

9. Thành Châu, Khởi công nhà máy sản xuất linh kiện điện tử, phụ tùng ô tô 200 triệu USD tại Nghệ An, Báo Nhân dân điện tử, cập nhật ngày 22/9/2022.

10. Việt Hương, Nghệ An khởi công dự án sản xuất linh kiện điện tử 200 triệu USD, Báo Đầu tư điện tử, cập nhật ngày 20/10/2022.

11. Nguyễn Hằng, Đẩy nhanh tốc độ thu hút đầu tư và phát triển các khu công nghiệp, khu kinh tế tỉnh Nghệ An, Tạp chí Kinh tế và Dự báo điện tử, cập nhật ngày 22/2/2023.