Những đặc trưng tính cách ảnh hưởng đến văn hóa trang phục truyền thống của người Nghệ

Một trang phục mang tính chất khu biệt của người Nghệ An nói riêng và người nông dân cả vùng xứ Nghệ nói chung là áo tơi. Dù mưa hay nắng, nóng hay rét thì người nông dân Nghệ An cũng kè kè tấm áo tơi ngoài đồng, ngoài chợ. Tất nhiên thứ áo đặc dụng che mưa che nắng, che gió rét này không thể là trang phục thường xuyên lúc ăn lúc ngủ, người Nghệ An sử dụng các phục sức từ chất liệu vải là chủ yếu. Đặc biệt, vải để may phục sức của người Nghệ An không hề có sắc màu lòe loẹt, mà hầu hết là màu nâu sồng, mầu bùn non, màu đất..... Kể cả những trang phục mang nhiều tính chất trang sức như chiếc yếm của người phụ nữ thì cũng chỉ là màu trắng đơn thuần hoặc màu nâu non, nâu thắm. 

Hay: 

 

 

Ca dao có câu:

Đối rằng:

Đáp rằng: 

Lối đối đáp này cũng thể hiện được tính cách giản dị, không vì sĩ diện mà giấu diếm đói nghèo, không chuộng màu mè trong ăn mặc, đói thì phải cho sạch rách phải cho thơm của người Nghệ An.

Áo dài là áo mặc ngoài, có thể bên trong người phụ nữ mặc yếm. Xứ Nghệ không nhiều người mặc áo mớ ba mớ bảy một phần vì điều kiện kinh tế hạn hẹp, tính tiết kiệm giản dị, một phần vì khí hậu khắc nghiệt nhưng không phải là không có. Một số người ở tầng lớp giàu có thường mặc áo mớ đôi mớ ba vào những lúc cưới xin hay hội hè, lễ tiết. Mùa đông họ mặc áo mền, áo kép, áo bông.....

Người Nghệ An gọi cái váy là cái mấn. Bọn trẻ con đi học trường làng về hay nghêu ngao đọc: hai đầu thồng lộng, cấn mái cái mấn, hay: hình như cái trống, thồng lổng hai đầu, Nghệ Tĩnh thì có, Kinh Cầu thì không.

Trong khi văn học dành nhiều ưu ái cho trang phục nữ giới thì trang phục nam giới hầu như không được nhắc đến. Trên thực tế, từ xưa đến nay trang phục của nam giới cũng đơn giản hơn nữ giới. Cũng khăn đóng, áo the, áo dài, áo cánh nhưng ở nghệ An, các trang phục này đều rất giản dị. Các bậc trung lưu, thượng lưu hoặc tầng lớp giàu có thì lụa gấm lượt là nhưng lớp bần nông, cố nông thì áo cánh, quần dài nhuộm nâu cho bền, mặc đi ruộng đi nương hay mặc ở nhà cũng được. Bên cạnh đó, đàn ông Nghệ An còn mặc khố, là khố đuôi lươn hay khố cộc, khố chạc, khố nối.... Thực sự người viết chưa tra cứu được đàn ông Nghệ An mặc khố từ bao giờ, đến bao giờ nhưng trong văn học dân gian nhắc khá nhiều về hình ảnh chiếc khố:

Hay: 

Thân em mấn cạp tầng trong lớp ngoài.

Đàn ông thì: 

Đàn bà thì:

Tuy có pha tạp một số kiểu cách ăn mặc của Xứ Bắc, của Huế hay của bất kỳ vùng miền nào đi chăng nữa thì bản chất người Nghệ An vẫn vậy: giản dị, tiết kiệm, không diêm dúa màu mè, ăn chắc mặc bền là chính.

Một thời áo cánh thay tay, một thời áo vá chằng vá chịt, người Nghệ An bây giờ không còn gọi cái váy là cái mấn nữa, không chuộng áo chít quần chin nữa...Sự du nhập của văn hóa phương tây trong việc cách tân trang phục mà người ta hay gọi là Âu phục, sự pha trộn văn hóa trang phục của các vùng miền cùng với những phát triển về về kinh tế, xã hội đã có ảnh hưởng lớn đến cách ăn mặc của người Nghệ. 

Sẽ chưa định hình được bức tranh đa màu sắc, đa kiểu dáng trong văn hóa trang phục của người Nghệ An khi chưa nhắc đến trang phục của đồng bào các dân tộc ít người ở Nghệ An. Trong 5 dân tộc chính sinh sống ở Nghệ An thì trang phục của dân tộc Thái là nổi bật hơn cả và có nhiều họa tiết trang trí nhất "Những họa tiết này có truyền thống lâu đời được trình bày chủ yếu trên các mẫu dệt, thêu của chị em phụ nữ như các đường nét chạy và viền trên chân váy, tà áo, các hình cách điệu về cảnh vật,con người, con vật”. 

Dân tộc Khơ Mú, Ơ Đu ở Nghệ An không trồng bông, dệt vải, để có quần áo mặc, người ta đổi nông sản lấy vải về cắt may hoặc mua váy áo của người Thái, người Lào về trang trí thêm theo ý thích của mình. Do vậy, trang phục của người Khơ Mú, Ơ Đu có nhiều nét ảnh hưởng của trang phục dân tộc Thái. 

Hoàn cảnh và lịch sử ra đời muộn hơn các dân tộc khác nên trang phục của dân tộc Thổ bị ảnh hưởng rất nhiều từ trang phục của người Kinh.

Ngày nay, trang phục của đồng bào các dân tộc ít người có hiện tượng "kinh hóa", nhưng không phải vì thế mà họ không giữ được nét bản sắc riêng của dân tộc mình. Phải đến các ngày trọng đại, lễ, tiết thì trang phục của các dân tộc ít người mới thực sự nổi bật, làm rực rỡ hơn, phong phú hơn bức tranh văn hóa trang phục của người Nghệ An.